fenomenologia
 
Encyklopedia PWN
fenomenologia
[gr. phainómenon ‘zjawisko’, lógos ‘słowo’, ‘nauka’],
filoz.:
1) u I. Kanta — nauka o zjawiskach jako dostępnych poznaniu aspektach rzeczywistości (fenomenalizm);
2) u G.W.F. Hegla — nauka o fazach rozwoju świadomości (ducha) od poznania subiektywnego z bezpośrednich danych przez świadomość ponadindywidualną (ducha obiektywnego) do wiedzy absolutnej (Fenomenologia ducha 1807, wydanie polskie 1963);
3) kierunek filozoficzny zainicjowany przez E. Husserla, rozwijający się w początku XX w. (ośrodek w Getyndze i Monachium); wywierał silny wpływ zwłaszcza w latach 30., głównie we Francji, oraz po II wojnie światowej; fenomenologia postulowała metodę filozofowania polegającą na zaniechaniu czysto pojęciowych spekulacji przez „powrót do rzeczy”, tj. do uzyskania bezpośredniego doświadczenia tego, co dane, a w czym przejawiają się przedmioty; danymi tymi, wg fenomenologii są m.in.: wartości, wytwory kultury, a także (w tzw. nastawieniu ejdetycznym) istota rzeczy i idee, umożliwiające poznanie; fenomenologia głosi postulat metodologiczny, tzw. redukcji fenomenologicznej, tj. „zawieszenia” naturalnego przekonania o istnieniu świata realnego, w celu poznawczego dotarcia do tzw. czystej świadomości oraz eidos, czyli istoty rzeczy; głównym zadaniem filozofii ma być, wg fenomenologii, analiza i opis przeżyć („aktów intencjonalnych”) czystej świadomości; przedstawicielami fenomenologii byli (poza Husserlem) m.in.: N. Hartmann, M. Scheler, E. Stein, w Polsce — R. Ingarden; fenomenologia stanowiła inspirację dla ukształtowania się egzystencjalizmu (zwłaszcza M. Heideggera), wywarła wpływ na wszystkie ważniejsze kierunki filozoficzne XX w.; metodę fenomenologiczną stosowano w różnych dziedzinach, m.in. w badaniach literackich, nad muzyką, filmem, architekturą, estetyką, ontologią sztuki, w psychiatrii, religioznawstwie, socjologii, teorii prawa.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia