psychologia humanistyczna
 
Encyklopedia PWN
psychologia humanistyczna,
kierunek psychologii.
Narodziny psychologii humanistycznej historycy tej nauki wiążą ze zorganizowanymi w Detroit 1957 i 1958 (m.in. z inicjatywy A. Maslowa) zjazdami psychologów zainteresowanych problemami świadomości, rozumienia, twórczości, zdrowia psychicznego, samoaktualizacji osoby i indywidualizacji jednostki. Zainicjowany tymi spotkaniami ruch zaw. psychologów doprowadził do powstania 1964 Amer. Stow. Psychologii Humanist. (American Association for Humanistic Psychology). Od 1964 ukazuje się „Journal of Humanistic Psychology”. Psychologia humanistyczna została wkrótce uznana za „trzecią siłę” (obok behawioryzmu i psychoanalizy) w psychologii. Wprawdzie psychologia humanistycznawyrosła z zainteresowań i potrzeb psychologów praktyków (poza Maslowem do jej twórców zalicza się C. Rogersa, F. Perlsa czy R. Maya), ob. jednak nazwa ta kojarzy się najczęściej ze swoistym ruchem metateoret. lub wręcz filozofią psychologii. Przedstawiciele psychologii humanistycznej wprost lub pośrednio zajmują stanowisko antyredukcjonistyczne i antypozytywistyczne. Wielu z nich szukało teoret. inspiracji w fenomenologii, egzystencjalizmie, hermeneutyce, a w latach 80. i 90. XX w. także w strukturalizmie, filozofii dialogu, dekonstrukcjonizmie i postmodernizmie. Przedstawicieli psychologii humanistycznej łączy przekonanie, że psychologia wzorowana na modelu nauk przyr. nie jest w stanie opisać człowieka, nie może też stymulować ludzkiej potrzeby samoaktualizacji i samozrozumienia. Dlatego psychologowie humanist. najczęściej skłaniają się ku metodom idiograficznym, szukając inspiracji we wszelkich nastawionych antyscjentystycznie kierunkach filozoficznych. Idee rozwijane w ramach psychologii humanistycznej spotkały się w latach 60. XX w. z emancypacyjnymi ruchami społ., co zaowocowało m.in. reformami w praktyce psychiatrycznej.
Wsparciem dla tych reform była „antypsychiatria”, teoria bryt. psychiatry, R.D. Lainga, głosząca, że choroba psychiczna może być uprawnioną, a nawet leczn. formą ucieczki od presji społ. zmuszającej do konformizmu, formą radzenia sobie człowieka z brakiem akceptacji ze strony najbliższych i niepewnością bytu. Pojawienie się humanist. orientacji w psychologii i psychiatrii doprowadziło do szerokiej dyskusji na temat przyczyn chorób psychicznych i metod ich leczenia (zaczęto wtedy odróżniać psychiatrię nastawioną biologicznie od psychiatrii humanist., podkreślającej społ. przyczyny zaburzeń psychicznych i propagującej — zamiast farmakoterapii — różnorodne formy grupowej i indywidualnej psychoterapii). Spowodowało to nie tylko zmiany form leczenia w klinikach psychiatrycznych, ale także rewolucję w sposobach traktowania chorych psychicznie. Łączyło się to z zapoczątkowaną jeszcze przez C.G. Junga i K. Horney próbą redefinicji pojęcia zdrowia psychicznego (zamiast definiować zdrowie psychiczne jako brak patologii psychicznej, zaczęto utożsamiać je z pełnym rozwojem potencjału psychicznego jednostki). Taka koncepcja prowadziła do przekonania o kulturowej względności standardów normy i patologii psychicznej oraz do teorii ścisłego związku patologii społeczeństwa z patologią jednostki. Popularność psychologii humanistycznej w środowiskach akademickich zmalała po powstaniu psychologii poznawczej.
Bibliografia
Przełom w psychologii, Warszawa 1979;
Psychologia w działaniu, Warszawa 1981.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia