egzystencjalizm
 
Encyklopedia PWN
egzystencjalizm
[fr. existentialisme < łac. existentia ‘istnienie’],
współczesny, niejednolity kierunek filozoficzny i zjawisko kulturowe.
Cytat
Egzystencjalizm za właściwy przedmiot badań i punkt wyjścia analizy filozoficznej uznaje indywidualną egzystencję człowieka, jego miejsce i rolę w świecie; według egzystencjalizmu rzeczywistość jest rozdarta na sferę świadomości i sferę rzeczy, co nieuchronnie prowadzi do alienacji człowieka; losy jednostki ludzkiej nie podlegają społecznej i historycznemu zdeterminowaniu, jest ona zatem całkowicie wolna, tworzy wszelkie wartości, decyduje o sensie własnego istnienia (egzystencja poprzedza esencję) i ponosi w pełni odpowiedzialność moralną za swoje czyny; stwarza to poczucie samotności, zagubienia i zagrożenia w świecie, poczucie beznadziejności istnienia i lęku, zwłaszcza przed śmiercią (pesymizm); egzystencjalizm, na którego ukształtowanie wywarła wpływ „filozofia egzystencji” S. Kierkegaarda, rozwinął się w kierunku laickim (S. de Beauvoir, A. Camus, M. Heidegger, M. Merleau-Ponty, J.P. Sartre) oraz w kierunku religijnego (N. Abbagnano, N. Bierdiajew, O. Bollnow, R. Bultmann, K. Jaspers, G. Marcel, E. Mounier, M. de Unamuno, L. Szestow, P. Tillich, P. Wust). Pojęcie egzystencjalizmu wprowadził Heidegger w pracy Bycie i czas (1927, wydanie polskie 1993); w tradycji filozoficznej ugruntował je Jaspers w Filozofii egzystencji (1938, wydanie polskie 1990). Egzystencjalizm oddziałał na teologię, pedagogikę, psychiatrię, literaturę, film, teatr i sztuki plastyczne; w latach 40. i 50. znalazł odzwierciedlenie w swoistym stylu życia i modzie środowisk artystycznych, intelektualnych i studenckich, stając się dzięki temu zjawiskiem kulturowym.
Bibliografia
T. Terlecki Egzystencjalizm chrześcijański, Londyn 1958;
Filozofia egzystencjalna, wybór i wstępy: L. Kołakowski, K. Pomian, Warszawa 1965;
K. Toeplitz Egzystencjalizm jako zjawisko kulturowe, Gdańsk 1983.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia