pedagogika religii

pedagogika religii, pedagogika religijna:

1) Kierunek w myśli pedagogicznej podkreślający znaczenie religii (zwłaszcza tradycji chrześcijańskiej) dla całościowego i humanistycznego wychowania człowieka.

2) Dyscyplina naukowa na pograniczu teologii i pedagogiki, zajmująca się analizą potencjału edukacyjnego religii oraz teorią i praktyką jego wykorzystania w różnych środowiskach wychowawczych, m.in. w szkole; uprawiana zarówno w kręgach protestanckich, jak i katolickich, w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, krajach skandynawskich, USA, obecnie również w Polsce.

Rozwój pedagogiki religii był związany przede wszystkim z koniecznością analizy miejsca i znaczenia nauczania religii w szkole oraz wkładu środowisk chrześcijańskich (Kościołów i stowarzyszeń) do kształcenia równoległego. O ile tradycyjna katechetyka analizuje katechezę szkolną głównie z perspektywy zadań kościelnych, o tyle pedagogika religii próbuje to czynić, uwzględniając uwarunkowania zarówno teologicznie, jak i humanistyczne; edukację religijną ujmuje z jednej strony jako formę wychowawczej działalności Kościołów, a z drugiej — jako aspekt ogólnej edukacji humanistycznej. Przedstawiciele współczesnej pedagogiki religii, odwołując się do: tradycji aksjologii chrześcijańskiej, przesłanek teologicznych, także do dorobku hermeneutyki, egzystencjalizmu religijnego (egzystencjalizm), pedagogiki kultury, pedagogiki personalistycznej, czy pedagogiki krytycznej — opracowali swoiste koncepcje dydaktyczne (m.in. hermeneutyczną, problemową, korelacyjną, emancypacyjną czy dydaktyki symbolu); włączyli się do dyskusji dotyczącej idealizacyjnych modeli edukacji religijnej, rozwoju religijnego, dojrzałości religijnej, teorii szkoły, istoty wychowania oraz roli religii w społeczeństwie współczesnym. Bibliografia pedagogiki religii — obejmująca corocznie kilkaset pozycji — jest publikowana w „Jahrbuch der Religionspädagogik”. W Polsce ukazują się m.in.: specjalistyczna «Biblioteka Pedagogiki Religijnej» (Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum w Krakowie) oraz czasopismo „Paedagogia Christiana” (Instyt Pedagogiki UMK w Toruniu). Prace z zakresu pedagogiki religii są podejmowane m.in. w: KUL, UMK, krakowskim Ignatianum, Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie, Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.

Bibliografia

J. Tarnowski Jak wychowywać?, Warszawa 1993;

B. Milerski Religia a szkoła. Status edukacji religijnej w szkole w ujęciu ewangelickim, Warszawa 1998;

C. Rogowski Hermeneutyczno-dydaktyczny wymiar symbolu i implikacje pedagogicznoreligijne, Lublin 1999;

J. Bagrowicz Edukacja religijna współczesnej młodzieży. Źródła i cele, Toruń 2000;

C. Rogowski Edukacja religijna: założenia — uwarunkowania — perspektywy rozwoju, Lublin 2002.

K.E. Nipkow Grundfragen der Religionspädagogik, Bd. 1–3, Gütersloh 1975–82;

J.M. Hull Studies in Religion and Education, London–New York 1984;

Religionspädagogisches Kompendium, Hrsg. G. Adam, R. Lachmann, Aufl. 5, Göttingen 1997;

Lexikon der Religionspädagogik, Hrsg. N. Mette, F. Rickers, Bd 1–2, Neukirchen–Vluyn 2001.