nowa lewica
 
Encyklopedia PWN
nowa lewica, ang. New Left, fr. La nouvelle Gauche, niem. Neue Linke,
radykalny ruch ideologiczny i społeczno-polityczny skupiający młodzież studencką i część intelektualistów akademickich, rozwijający się w latach 60. w USA i krajach Europy Zachodniej, odrzucający założenia programowe, styl myślenia i formy działania „starej lewicy” (marksizmu-leninizmu i socjaldemokracji); niekiedy zw. goszyzmem.
Określenie „nowa lewica” pojawiło się 1959 w środowisku akademickim uniwersytecie w Oksfordzie, które zainicjowało wydawanie czasopisma „New Left Review”. Termin n.l. upowszechnił C.W. Mills w eseju Letter to the New Left (1960). Głównym hasłem ideowym ruchu było 3 „M”, czyli Marks, Mao Zedong i Marcuse, których wprawdzie uznano za sztandarowych ideologów n.l., lecz reprezentowane przez nich teorie filozoficzne i polityczne (marksizm, maoizm, szkoła frankfurcka) często interpretowano w sposób powierzchowny, selektywny lub dogmatyczny. W programach n.l. są widoczne wpływy egzystencjalizmu, anarchizmu, trockizmu, liberalizmu progresywistycznego, a także religii (m.in. buddyzmu). Ruch n.l. objął swoim działaniem różne dziedziny życia społeczno-politycznego, intelektualnego, kulturalnego i obyczajowego społeczeństw Zachodu (kontrkultura). Szczegółowe ujęcie celów, form i metod działania prowadziło do wyodrębnienia się w ramach n.l. nurtu umiarkowanego i rewolucyjnego. Umiarkowany (np. amerykański Students for Democratic Society) odwoływał się do idei autentycznego „ja”, wolności indywidualnej, równości i wspólnoty. Opierając się na tych wartościach krytykowano zasady i organizację życia politycznego i społecznego liberalnych demokracji Zachodu oraz ich system ekonomiczny. Postulowano powszechną decentralizację systemu politycznego, odrzucenie sformalizowanych i biurokratycznych procedur podejmowania decyzji politycznej oraz przywrócenie autentyczności życia publicznego (demokracja uczestnicząca). Hasła te zainspirowały działalność organizacji i stowarzyszeń obywatelskich o charakterze antywojennym, pacyfistycznym (pacyfizm), feministycznym (feminizm), ekologicznym (ruch ekologiczny), obrony praw obywatelskich, walki z segregacją rasową, emancypacji seksualnej. Rewolucyjny nurt n.l. nawoływał natomiast do likwidacji instytucji państwowych na drodze terroru i rewolucji. Poglądy te głosiły m.in.: we Francji — Ruch 22 Marca, a później Lewica Proletariacka (Gauche Prolétarienne), kierowane przez A. Geismara; we Włoszech — Walka Trwa (Lotta Continua) i Awangarda Robotnicza (Avanguardia Operaia); w RFN Frakcja Czerwonej Armii; w USA — Meteorolog (Weatherman) i Czarne Pantery.
Kazimierz Dziubka
Bibliografia
Ch.A. Reich Zieleni się Ameryka, Warszawa 1976;
R. Tokarczyk Utopia „Nowej Lewicy” amerykańskiej, Warszawa 1979;
R. Aron La révolution introuvable. Réflexion sur les événements de mai, Paris 1968;
The American Left. Radical Political Thought in the Twentieh Century, New York–London 1971.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia