teoria krytyczna
 
Encyklopedia PWN
teoria krytyczna,
koncepcja filoz. zakładająca konieczność postrzegania przedmiotu poznania jako struktury o charakterze hist.-dynamicznym i jednoczesnego nieustannego wiązania wysiłku teoret. z praktyką społ. o charakterze emancypacyjnym, wypracowana w kręgu myślicieli związanych ze szkołą frankfurcką.
Teoria krytyczna jest kryt. w podwójnym sensie; po pierwsze — zaznacza dystans w stosunku do istniejącego status quo i przeciwstawia mu wizję lepszego urządzenia świata społ., po drugie — uznając taką krytykę w znaczeniu potocznym za niewystarczającą — postuluje krytykę filoz., mającą na celu wydobycie ukrytych założeń i mistyfikacji procesu poznania (np. nawiązująca do K. Marksa i Z. Freuda krytyka ideologii). Teoria krytyczna znalazła się w opozycji do pozytywizmu i przyjmujących jego założenia nauk społecznych. Od tych ostatnich różni ją również ścisły związek z filozofią oraz programowe lekceważenie ustalonych zasad podziału między nimi. Zakres wiedzy społecznej teorii krytyczna wyznacza w sposób bliższy Heglowi i Marksowi niż współcz. socjologii. Cenny jest wkład teorii krytycznej do rozwoju wiedzy społ., znane są inspirowane przez nią studia nad autorytaryzmem i faszyzmem. Teoria krytyczna ma zasługi w zakresie krytyki marksizmu oraz odkrywania w teorii Marksa idei nadal aktualnych. Jest uznawana za jeden z najbardziej trwałych i wpływowych nurtów w myśli społ. i filoz. XX w.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia