kapitał
 
Encyklopedia PWN
W starożytnym Rzymie oznaczał „sumę będącą przedmiotem pożyczki”; współcześnie oznacza z jednej strony kapitał rzeczowy (fizyczny), z drugiej — prawa do kapitału rzeczowego.
Kapitał rzeczowy (dobra kapitałowe, dobra inwestycyjne), rozumiany jako wynik procesu produkcyjnego, stanowiący nakład na produkcję przyszłych dóbr i usług, może mieć formę materialną (budynki, maszyny, wyposażenie, zapasy czynników wytwórczych) i niematerialną (patenty, licencje, znak firmowy, reputacja).
W formie materialnej wyróżnia się: kapitał stały, część kapitału wydatkowana na zakup środków produkcji (jego wartość nie rośnie w procesie produkcji i jest przenoszona na wytworzony produkt); kapitał zmienny, część kapitału wydatkowana na zakup siły roboczej (jego wartość rośnie w procesie produkcji); kapitał obrotowy, środki produkcji, które są całkowicie zużywane w okresie jednego cyklu produkcyjnego; obrót kapitału, okres od momentu wyłożenia kapitału w postaci pieniądza do chwili jego powrotu do właściciela w tej samej formie; ruch okrężny kapitału, przekształcenie kapitału z formy pieniężnej w formę produkcyjną, następnie w formę towarową i tej znów w formę pieniężną.
Zasoby kapitału rzeczowego, w podziale na wyodrębnione grupy, w polskim bilansie są wykazywane pod nazwą aktywa (majątek), a w podziale na wyodrębnione źródła, kapitałwystępuje po stronie pasywów.
W przedsiębiorstwach, przyjmując jako kryterium źródła pochodzenia kapitału, wyróżnia się finansowanie zewnętrzne i wewnętrzne. W pierwszym przypadku pozyskuje się środki pieniężne lub kapitał rzeczowy (aport) spoza przedsiębiorstwa, czyli z zewnątrz, w drugim — powiększenie kapitału następuje w drodze zatrzymania zysku. Uwzględniając prawa dawców kapitału wyróżnia się kapitały własne i kapitały obce.
Kapitał własny tworzy się ze źródeł wewnętrznych (zatrzymywane zyski) oraz z wkładów właściciela. W ujęciu księgowym, w bilansie, kapitał własny obejmuje: kapitał podstawowy (ewentualnie pomniejszony o należne, lecz nie wniesione wpłaty na poczet kapitału podstawowego), kapitał zapasowy, tworzony: ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej, tzw. ażio; ustawowo — 8% zysku corocznie, do osiągnięcia co najmniej 1/3 kapitału podstawowego; zgodnie ze statutem spółki na pokrycie szczególnych strat lub wydatków (rezerwy kapitałowe); z dopłat wspólników w zamian za przyznanie szczególnych uprawnień ich dotychczasowym akcjom, kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny aktywów trwałych, inne kapitały rezerwowe, nie podzielony wynik z lat ubiegłych oraz wynik finansowy roku obrotowego.
Prawa własności do majątku przedsiębiorstwa są wyrażone przez środki własne w finansowaniu aktywów. W zależności od formy prawnej przedsiębiorstwa kapitał podstawowy nosi różne nazwy: w przedsiębiorstwach jednoosobowych — kapitał właściciela, w spółkach osobowych (jawna, partnerska) — kapitał udziałowy, w spółce komandytowej — suma komandytowa, w spółce komandytowo-akcyjnej — kapitał zakładowy, w spółkach kapitałowych (spółka z o.o. i spółka akcyjna) — również kapitał zakładowy, w jednoosobowych spółkach skarbu państwa — kapitał akcyjny, w przedsiębiorstwach państwowych — fundusz założycielski, w spółdzielniach — fundusz udziałowy.
Kapitał obcy, inaczej zadłużenie, to wszelkiego rodzaju zobowiązania wobec wierzycieli. Przyjmując jako kryterium termin zwrotu, wyróżnia się kapitał obcy długoterminowy o okresie zwrotu powyżej 1 roku i kapitał obcy krótkoterminowy o okresie spłaty do 1 roku. W odróżnieniu od kapitału własnego, który jest wnoszony do przedsiębiorstwa na czas nieoznaczony, kapitał obcy podlega zwrotowi w uzgodnionym w umowie terminie, jest dodatkowym, uzupełniającym źródłem finansowania majątku. Kapitał własny i zobowiązania długoterminowe tworzą kapitał stały.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia