czynniki produkcji

czynniki produkcji,

ekon. czynniki niezbędne do wyprodukowania dóbr zaspokajających ludzkie potrzeby.

W klasycznej i neoklasycznej teorii ekonomii rozróżnia się 3 podstawowe czynniki produkcji: ziemię, pracę i kapitał. Ziemia jako czynnik produkcji jest rozumiana niezwykle szeroko. Pojęcie to obejmuje kopaliny, wody podziemne i powierzchniowe, terytorium, faunę, florę i atmosferę. Praca jest rozumiana jako fizyczna zdolność człowieka do wykonywania pewnych czynności łącznie z jego kwalifikacjami i motywacjami. Współcześnie upowszechnia się utożsamianie pracy z kapitałem ludzkim. Kapitał jako czynnik produkcji jest rozumiany w ujęciu rzeczowym (a nie finansowym). Tworzą go maszyny i urządzenia służące do produkcji innych dóbr. Niektórzy autorzy do podstawowych czynników produkcji zaliczają przedsiębiorczość i wiedzę. Przedsiębiorczość jest niekiedy włączana do czynnika praca. Konkurencyjne w stosunku do klasycznego ujęcia czynników produkcji podejście zaproponował K. Marks, który uznał, że jedynym czynnikiem produkcji jest praca. Ponieważ na ustaleniach dotyczących czynników produkcji opierają się teorie ekonomiczne, ich praktyczne znaczenie jest doniosłe. Klasyczne, 3-czynnikowe ujęcie czynników produkcji, stało się podstawą obliczania dochodu narodowego w krajach rozwiniętych metodą zwaną System of National Account (SNA). Zgodnie z nią dochód narodowy jest sumą dochodów uzyskiwanych z 3 czynników produkcji: płac uzyskiwanych z pracy, zysków osiąganych z kapitału i rent uzyskiwanych z ziemi. W krajach socjalistycznych dochód narodowy liczono, posługując się metodą zwaną Material Product Method (MPM), nawiązującą do marksowskiej koncepcji pracy produkcyjnej.