rachunkowość narodowa
 
Encyklopedia PWN
rachunkowość narodowa,
ekon. system gromadzenia i przetwarzania informacji gospodarczych oraz konstruowania agregatowych (agregat; ekon. ) mierników opisujących aktywność gospodarczą w skali gospodarki narodowej w danym okresie, najczęściej rocznym.
Rachunkowość narodowa jest związana z polityką gospodarczą; w miernikach agregatowych są wyrażane jej cele, np. stopa wzrostu gospodarczego, oraz jest oceniana jej skuteczność, czyli stopień osiągnięcia założonych celów. Metodą rachunkowości narodowej przyjętą w krajach o gospodarce rynkowej jest SNA (ang. System of National Accounts); opiera się on na teorii wartości wymiennej, zgodnie z którą wartość jest tworzona we wszystkich działach gospodarki narodowej (w przemyśle, rolnictwie, usługach itd.), a jej wyrazem są dochody uzyskiwane z transakcji kupna–sprzedaży dóbr i usług. W obliczaniu mierników aktywności gospodarczej są stosowane 2 systemy cen: ceny czynników produkcji, po których gospodarstwa domowe sprzedają usługi czynników produkcji (pracę, ziemię, kapitał) przedsiębiorstwom; ceny rynkowe, po których przedsiębiorstwa sprzedają dobra i usługi gospodarstwom domowym. Mierniki stosowane w rachunkowości narodowej wyrażone w cenach rynkowych są większe od mierników wyrażonych w cenach czynników produkcji o wielkość podatków pośrednich. Przy obliczaniu mierników za pomocą cen rynkowych bierze się pod uwagę tylko dobra finalne (w celu uniknięcia wielokrotnego liczenia tej samej wartości). Podstawowe mierniki stosowane w rachunkowości narodowej: Produkt Krajowy Brutto (PKB; ang. Gross Domestic Product Wymowa, GDP Wymowa) — wartość dóbr i usług nowo wytworzonych na terenie kraju w ciągu roku; Produkt Krajowy Netto (PKN; ang. Net Domestic Product, NDP) — PKB minus amortyzacja (wszystkie mierniki brutto są liczone wraz z amortyzacją, netto — bez amortyzacji); Produkt Narodowy Brutto (PNB; ang. Gross National Product, GNP) — PKB skorygowany o saldo dochodów obywateli danego kraju z tytułu własności za granicą i dochodów cudzoziemców posiadających własność w danym kraju; dochód narodowy — produkt narodowy netto w cenach czynników produkcji; dochody osobiste ludności — dochody ludności z tytułu świadczenia usług posiadanych czynników produkcji (pracy, ziemi, kapitału), powiększone o transfery od państwa; rozporządzalne dochody osobiste ludności — dochody osobiste po opodatkowaniu. W krajach bloku komunistycznego stosowano Metodę Produktu Materialnego (MPM), opartą na marksowskiej teorii wartości, zgodnie z którą wartość jest tworzona tylko w działach produkcji materialnej (przemysł, rolnictwo, leśnictwo) oraz tzw. usługach materialnych (transport, handel).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia