równowaga ekonomiczna

równowaga ekonomiczna,

stan, w którym nie występują tendencje (bodźce) do zmiany zachowań podmiotu gospodarczego lub oddziaływanie tych sił wzajemnie się znosi;

równowagę ekonomiczną uzyskuje się dzięki mechanizmom regulacyjnym (np. rynkowi), które po wystąpieniu czynnika zakłócającego tę równowagę uruchamiają procesy dostosowawcze prowadzące do jej przywrócenia. W mikroekonomii wyróżnia się równowagi cząstkowe: równowaga konsumenta, która występuje, gdy relacje użyteczności krańcowych konsumowanych dóbr są równe relacjom cen tych dóbr (konsument osiąga wtedy maksimum użyteczności przy danym dochodzie); równowaga producenta, która występuje, gdy producent wytwarza taką ilość produkcji, przy której koszt krańcowy jest równy utargowi krańcowemu (producent optymalizuje wówczas wynik finansowy); równowaga rynku, która występuje, gdy popyt jest równy podaży (na rynku kształtuje się cena równowagi, ilości dóbr oferowanych są równe ilości dóbr konsumowanych, nie ma nadwyżek i niedoborów rynku); równowaga gałęzi, która występuje, gdy przedsiębiorcy osiągają takie same stopy zysku — zysk normalny (nie ma wtedy bodźców do przenoszenia się do innych gałęzi); równowagę ogólną, która występuje, gdy są spełnione wszystkie równowagi cząstkowe i oznacza optymalną alokację czynników produkcji oraz maksymalizację użyteczności. W makroekonomii wyróżnia się: równowagę wewnętrzną, która występuje, gdy zagregowany popyt jest równy rozmiarom produkcji zapewniającej pełne zatrudnienie; równowagę zewnętrzną, która występuje, gdy saldo bilansu handlowego wynosi zero, a wpływy z eksportu są równe wpływom z importu. Połączenie równowagi wewnętrznej i zewnętrznej oznacza stan równowagi długookresowej. Możliwość osiągnięcia przez gospodarkę stanu równowagi ekonomicznej jest przedmiotem kontrowersji wśród ekonomistów. Przedstawiciele ekonomii klasycznej i ich współcześni kontynuatorzy (nowa klasyczna makroekonomia, monetaryzm) twierdzą, że gospodarka może osiągnąć stan równowagi przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji (bez bezrobocia), dzięki regulacji rynkowej, bez interwencji państwa. Keynesiści zaś uważają, że samoistnie gospodarka może osiągnąć równowagę przy niepełnym wykorzystaniu czynników produkcji (z bezrobociem), ale niezbędna jest interwencja państwa mająca na celu zwiększenie stopnia wykorzystania czynników produkcji (zwiększenie zatrudnienia).

Sławomir Sztaba