dźwignia,
ekon. w zarządzaniu finansowym wykorzystanie kosztów stałych w celu zmaksymalizowania efektów dochodowych w przedsiębiorstwie.
dźwignia
Encyklopedia PWN
Dźwignia operacyjna to udział stałych kosztów operacyjnych przedsiębiorstwa w kosztach całkowitych (koszty przedsiębiorstwa). Poziom stałych kosztów operacyjnych jest rezultatem zastosowanej metody produkcji. Koszty te, niezależne w danym okresie od skali działalności, zmieniają się w przeliczeniu na jednostkę sprzedaży, czego efektem jest większa procentowa zmiana zysku operacyjnego niż procentowa zmiana rozmiarów sprzedaży. Im wyższa dźwignia operacyjna, tym większy efekt dochodowy tej dźwigni. Jednakże zwiększenie kosztów stałych oznacza większe ryzyko — większą niestabilność dochodu, gdyż zmiany zysku operacyjnego, wskutek braku odpowiedniego dostosowania kosztów stałych, są silniejsze od zmian skali sprzedaży. W miarę oddalania się od progu rentowności i coraz pełniejszego wykorzystania zdolności produkcyjnych lub możliwości zbytu, efekt dźwigni operacyjnej maleje. Dźwignia finansowa to udział długu w kapitale całkowitym, wykorzystywanie do finansowania działalności przedsiębiorstwa kapitałów obcych, leasingu finansowego, akcji uprzywilejowanych, których koszt jest stały w sensie niezależności od osiąganego wyniku operacyjnego, w zamiarze zwiększenia rentowności kapitałów własnych (zysku na 1 akcję). Miarą efektu (stopnia) dźwigni finansowej jest relacja procentowego przyrostu rentowności kapitałów własnych do procentowego przyrostu zysku operacyjnego. Korzystanie z dźwigni finansowej jest opłacalne, jeśli oprocentowanie długu jest niższe od rentowności operacyjnej kapitałów całkowitych. Mechanizm działania dźwigni finansowej ukazuje relacja zysku operacyjnego pomniejszonego o odsetki i ubruttowioną kwotę zysku przeznaczonego na dywidendy uprzywilejowane. Z formuły tej wynika, że im wyższe stałe koszty finansowe, tym większy efekt dźwigni finansowej dopóty, dopóki koszty te nie przekraczają kwoty zysku operacyjnego. Jednakże oznacza to większe ryzyko finansowe, większą wrażliwość zysku netto na zmiany zysku operacyjnego. Im efekt dźwigni finansowej bliższy jedności, tym mniejsze ryzyko finansowe. Dźwignia całkowita (połączona) jest iloczynem dźwigni operacyjnej i dźwigni finansowej. Jej efekt (stopień) to relacja procentowej zmiany rentowności kapitału własnego do procentowej zmiany rozmiarów sprzedaży. Efekt dźwigni całkowitej jest miarą ryzyka całkowitego przedsiębiorstwa, wrażliwości jednostkowego wyniku finansowego netto na zmiany rozmiarów działalności. Analiza dźwigni jest użyteczna przy projektowaniu różnego rodzaju zmian w metodach produkcji, sposobach finansowania, skali działalności.
Maria Hajkiewicz-Górecka
