ogrodowa sztuka
 
Encyklopedia PWN
ogrodowa sztuka,
rodzaj sztuki mającej za cel przekształcanie ogrodu, z natury swej użytkowego, w dzieło o wartościach estetycznych i symbolicznych;
głównym celem sztuki ogrodowej jest zaspokajanie potrzeb estetycznych i utylitarnych człowieka; w jej rozwoju istotną rolę odgrywały też czynniki religijne, filozoficzne i literackie. Sztuka ogrodowa była znana już w starożytności, rozwinęła się m.in.: w Egipcie, Asyrii, Babilonie (wiszące ogrody), Persji, Grecji, a zwłaszcza w Rzymie w okresie cesarstwa. Wspaniale rozkwitła w krajach Dalekiego Wschodu — Chinach, Korei, Japonii, gdzie zakładano głównie ogrody oparte na motywach rodzimego krajobrazu, związane z ideami religijnymi i filozoficznymi (chiński styl ogrodowy, japońskie ogrody). Okazałe założenia ogrodów pałacowych i sepulkralnych stworzono w krajach muzułmańskich (islamu ogrody). W okresie średniowiecza, w krajach chrześcijańskich ogrody zakładano przy klasztorach (głównie w wirydarzach) i zamkach (hortus conclusus), zakładano także publiczne ogrody miejskie, zwane pratum commune. Istotne zmiany w sztuce ogrodowej nastąpiły w renesansie, głównie we Włoszech (renesansowy styl ogrodowy), gdzie, niezależnie od regularnych układów kwaterowych, powstawały wielkie założenia tarasowe. W 2. połowie XVII w. nastąpił bujny rozkwit sztuki ogrodowej we Francji, gdzie wykształcił się barokowy ogród, którego głównym przedstawicielem był A. Le Nôtre (ogrody o dużej skali, osiowym układzie geometrycznym podporządkowanym pałacowi, np. Wersal). Reakcją na regularne ogrody barokowe był ukształtowany w XVIII w. w Anglii na motywach naturalnego krajobrazu angielski styl ogrodowy; z niego wywodził się sentymentalny styl ogrodowy, który przekształcił się w 1. połowie XIX w. w romantyczny styl ogrodowy. W 2. połowie XIX w. w sztuce ogrodowej zarysowały się tendencje naturalistyczne, eklektyczne, jednocześnie nastąpił rozwój parków publicznych. We współczesnych ogrodach występują zarówno układy regularne, jak i swobodne kompozycje krajobrazowe, niejednokrotnie znalazły w nich także odbicie wpływy japońskie. Obecnie, ze względu na wielkie tempo urbanizacji, decydujące znaczenie mają tereny zielone w mieście i w strefach podmiejskich (miejsca wypoczynku i rozrywki). Oprócz rozwiązań poszczególnych obiektów ogrodowych oraz założeń ogólnomiejskich rozwija się kształtowanie krajobrazu kulturowego.
Bibliografia
L. MAJDECKI Historia ogrodów, Warszawa, wyd. 2 1981.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Londyn, Kew Garden, ogród w stylu angielsko-chińskim, XVIII w.fot. A. i M. Pływacz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Tivoli, ogród w stylu renesansowym (A. Le Nôtre, poł. XVI w.) (Włochy) fot. K. Maciejewska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Greenwich, ogród w stylu angielskim (Wielka Brytania)fot. J. Kilian/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Ermenonville, rycina markiza de Girardin fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Saint-Cloud, barokowy park zaprojektowany przez A. Le Nôtre’a i A. Lepautre’a (Francja) fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia