sacharydy

sacharydy

[łac.],

węglowodany, cukry, cukrowce,

polihydroksylowe aldehydy (aldozy) lub ketony (ketozy), o wzorze sumarycznym (CH₂O)_n, oraz ich pochodne.

Sacharydy są szeroko rozpowszechnione w przyrodzie; rozróżnia się: monosacharydy i ich polimery: oligosacharydy oraz polisacharydy. Fragmenty sacharydowe różnej budowy i wielkości występują często w połączeniu z białkami (glikoproteiny i mukoproteiny), lipidami (glikolipidy) i in. związkami (glikozydy).

Sacharydy stanowią ok. 80% suchej masy roślin i ok. 2% suchej masy zwierząt, z czego większość przypada na polisacharydy. Niektóre z nich są substancjami zapasowymi (skrobia, glikogen), inne — strukturalnymi (celuloza, hemicelulozy u roślin, chityna, mukopolisacharydy, gangliozydy u zwierząt). Sacharydy wchodzą też w skład gum, śluzów roślinnych i zwierzęcych, mazi torebek stawowych, śliny itp. Polisacharydami są też substancje grupowe krwi i substancje przeciwdziałające krzepnięciu krwi (heparyna). U bakterii polisacharydy stanowią składnik ścian i otoczek komórkowych, często wykazując właściwości antygenowe. Monosacharydy występują w organizmach w niewielkiej ilości w stanie wolnym, a ponadto jako estry fosforanowe — metabolity przemiany pośredniej sacharydów, i glikozydy, będące połączeniami monosacharydów z niesacharydowymi aglikonami (glikozydy roślinne, glukuronidy, nukleozydy). Rośliny zielone, glony i niektóre drobnoustroje są zdolne do syntezy sacharydów z dwutlenku węgla i wody (fotosynteza), natomiast zwierzęta, jako heterotrofy, pobierają niezbędne sacharydy z pokarmem i przetwarzają je na właściwe sobie sacharydy. W zachodzących w komórkach procesach rozkładu monosacharydów i sacharydów zapasowych (w glikolizie, fermentacji, w cyklu Krebsa) uwalnia się większa część energii niezbędnej do procesów życiowych.