konfiguracja

konfiguracja

[łac. configuratio ‘ukształtowanie’, ‘porównanie’],

chem. rozmieszczenie w przestrzeni atomów (lub grup atomów) w cząsteczce związku chem. o określonej konstytucji (konstytucja cząsteczki), odróżniające stereoizomery, których izomeria nie wynika z różnych konformacji;

np. wzory prawoskrętnego (+) i lewoskrętnego (–) kwasu mlekowego przedstawiają cząsteczki o tej samej konstytucji, lecz przeciwnej konfiguracji (izomery konfiguracyjne):

Konfigurację względną (oznaczaną d lub l) związku określa się przez porównanie go z wzorcem. Za wzorzec konfiguracji d przyjęto aldehyd glicerynowy o skręcalności dodatniej (+), za wzorzec zaś konfiguracji l — aldehyd glicerynowy o skręcalności ujemnej (–):

Do zapisu konfiguracji absolutnej, tzn. określającej rzeczywiste rozmieszczenie w przestrzeni atomów w cząsteczce, stosuje się notację R i S. Polega ona na oznaczaniu podstawników przy chiralnym (np. asymetrycznym) atomie węgla przez abcd w kolejności malejących mas atomowych ich atomów związanych bezpośrednio z centrum chiralności (w przypadku jednakowych mas atomowych decyduje masa atomowa najcięższego z następnych związanych z nim atomów);

oś wiązania atomu asymetrycznego z podstawnikiem d ustawia się w osi widzenia; jeśli kierunek abc jest zgodny z kierunkiem ruchu wskazówek zegara — atom asymetryczny oznacza się symbolem R [łac. rectus ‘prawy’], jeśli kierunek abc jest przeciwny do kierunku ruchu wskazówek zegara — atom asymetryczny oznacza się symbolem S [łac. sinister ‘lewy’].