eukarionty
 
Encyklopedia PWN
eukarionty, organizmy eukariotyczne, organizmy jądrowe, jądrowce, karionty, karioty, Eukaryota, Eucaryota, Eucarya, Karyota, Caryota,
organizmy zbudowane z komórek o wyższym stopniu organizacji;
komórki wykazują złożoną strukturę wewnętrzną, której podstawowym wyróżnikiem jest podział przestrzeni wewnątrzkomórkowej na przedziały odseparowane od siebie błonami (organelle komórkowe); organelle komórkowe zawierają własny DNA oraz aparat syntezy białek; poszczególne rodzaje organelli pełnią odrębne, wyspecjalizowane funkcje, które w pozostałych organizmach komórkowych (prokariota) nie są tak precyzyjnie zlokalizowane. Cytoplazma komórki eukariontów jest również podzielona na mniejsze przestrzenie przez rozbudowany system błon biologicznych — retikulum endoplazmatyczne (siateczka śródplazmatyczna); struktura ta pełni istotne funkcje w kierowaniu białek powstających w wyniku translacji do właściwych organelli bądź regionów komórki (kompartmentacja komórki). Materiał genetyczny eukariontów w większości znajduje się w jądrze komórkowym i wykazuje wysoce uorganizowaną strukturę (chromosomy, chromatyna, nukleosom); pozostała część jest zawarta w mitochondriach i plastydach. U eukariontów procesy transkrypcji i translacji są od siebie wyraźnie oddzielone w przestrzeni i czasie (pierwsza odbywa się w jądrze, druga — w cytoplazmie); pierwotny produkt transkrypcji jest poddawany wieloetapowym przekształceniom, zanim powstanie funkcjonalny mRNA eksportowany do cytoplazmy; zwiększa to złożoność i precyzję regulacji ekspresji genów, umożliwiając kontrolę tak skomplikowanego procesu, jak powstawanie wyrośniętego drzewa, dorosłego ssaka z pojedynczej zapłodnionej komórki jajowej (regulacja genetyczna). Wyspecjalizowana budowa komórki eukariontów, umożliwiając specjalizację funkcji pełnionych przez poszczególne rejony, zwiększa sprawność i efektywność wszystkich procesów życiowych; umożliwia także zwiększenie rozmiarów komórki oraz powstawanie organizmów wielokomórkowych i specjalizację poszczególnych grup komórek w tkanki. Do eukariontów należą wszystkie organizmy żywe, poza bakteriami właściwymi i archebakteriami, a więc pierwotniaki, śluzowce, grzyby, zwierzęta i rośliny. Obecnie uważa się, że pierwsze komórki eukariontów powstały ok. 1,7 mld lat temu; powstały one w wyniku symbiozy (endosymbioza) między komórką-gospodarzem (proeukarionty) a komórkami-endosymbiontami, które dały początek 2 najbardziej autonomicznym organellom: mitochondriom i chloroplastom; powstanie wyspecjalizowanych organelli umożliwiło zwiększenie rozmiarów komórki, co z kolei wymusiło rozwój wewnętrzny systemu błon; to doprowadziło do powstania pozostałych rodzajów organelli, w tym jądra komórkowego. Równocześnie — jednostka systematyczna najwyższego rzędu obejmująca królestwa: Protista (protisty), grzyby, rośliny i zwierzęta.
Krzysztof J. Skowronek
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia