dźinizm

dźinizm

[sanskr. jina ‘zwycięzca’],

indyjska religia monastyczna o charakterze uniwersalistycznym oraz system filozoficzny, który rozwinął się z nauki o etyczno-soteriologicznym charakterze, propagowanej na terenie północnych Indii (Bihar i pogranicze Nepalu) na przełomie VI i V w. p.n.e. przez Mahawirę Wardhamanę (Dźinę).

Powstanie i rozwój dźinizmu przypadł na okres silnego ożywienia intelektualnego w Indiach (VI–V w. p.n.e.); był reakcją na zaniedbujący aspiracje niższych warstw społeczeństwa monopol religijny braminów i silny formalizm liturgii wczesnego hinduizmu; w rezultacie dźinizm nie uznaje autorytetu Wed ani rytuału bramińskiego; cechuje go wiara w karmana — sumowanie się uczynków spełnionych w dotychczasowych inkarnacjach; postępowanie zgodne z etyką poprawia karmana w ciągu wcieleń, aż ostatecznie, dzięki należytej wierze i dyscyplinie moralnej, doprowadza do osiągnięcia stanu doskonałości, wykluczającego ponowne narodziny; ważnym przykazaniem jest surowe prawo ahinsy, zabraniające niszczenia życia, przy założeniu, że zwierzęta, rośliny, a nawet żywioły mają dusze. Istnieją 2 kierunki dźinizmu: śwetambarów (odzianych w białe szaty), uznających księgi święte, i digambarów (nagich, odzianych w powietrze), którzy tworzą surowy zakon ascetów i nie mają ksiąg świętych, gdyż uważają kanon religii za zaginiony. Obecnie zwolennicy dźinizmu grupują się przeważnie w Gudźaracie i Radźasthanie.

Adinath, posąg ze świątyni w Gwalior (Indie)