cykl koniunkturalny
 
Encyklopedia PWN
cykl koniunkturalny,
ekon. systematyczne zmiany ogólnego poziomu aktywności gospodarczej występujące na tle długookresowego trendu;
najważniejsze z nich to cykle Kitchina (3–5 lat), Juglara (8–10 lat) i Kondratiewa (50–60 lat); nazywa się je — odpowiednio — cyklami krótkimi, średnimi i długimi. Podstawowymi fazami cyklu są: kryzys, dla którego charakterystyczny jest ostry spadek produkcji i zatrudnienia oraz spadek cen; po kryzysie gospodarka znajduje się w stanie depresji, w którym utrzymuje się niski poziom cen i ogólnej aktywności gospodarczej; następnie rozpoczyna się ożywienie, tj. wzrost ogólnej aktywności gospodarczej (realnego produktu narodowego brutto i zatrudnienia), doprowadzający do rozkwitu, gdy wszystkie wymienione wskaźniki osiągają najwyższy poziom; rozkwit kończy się jednak wybuchem nowego kryzysu. Pierwszy ogólny kryzys (załamanie procesu wzrostu gospodarczego) nastąpił 1825 w najbardziej wówczas rozwiniętym gospodarczo kraju, tj. w Wielkiej Brytanii; wielki kryzys cykliczny 1929–33 wywołał potężne załamanie, w którego wyniku produkcja przemysłowa była 1932 niemal o 50% niższa niż 1929. Pełny obraz wahań koniunktury jest o wiele bardziej złożony, niż to wynika z przedstawionej charakterystyki dotyczącej cykli zwanych podstawowymi; obok nich występują również inne typy wahań, nakładające się na siebie, o różnej długości cyklu i różnym zasięgu; oprócz wahań krótko- i długookresowych, obejmujących całą gospodarkę, występują różne cykle specjalne, właściwe dla poszczególnych rynków czy dziedzin produkcji. Najbardziej znane teorie dotyczące przyczyn występowania cykli sformułowali: P.A. Samuelson, J. Hicks, A. Philipps i M. Kalecki (mnożnik inwestycyjny, przyspieszenia zasada). M. Friedman, analizując historię USA, dostrzegł korelację między podażą pieniądza i działalnością gospodarczą i sugerował, że cykl koniunkturalny jest zjawiskiem pieniężnym; niektórzy ekonomiści doszukują się przyczyn wahań i załamań w zmianach technologii oraz gustów (R. Frisch). Środkami polityki antycyklicznej są: manewrowanie stopą procentową, zmiany stopy opodatkowania i wysokości subwencji, regulowanie wydatków budżetowych państwa, zakazy i zezwolenia na prowadzenie określonych rodzajów działalności gospodarczej; polityka antycykliczna przyczyniła się do złagodzenia wahań; głębokiego kryzysu nie było od lat 30. XX w. Jako narzędzia przewidywania stanu gospodarki ekonomiści wykorzystują wskaźniki takie, jak ceny akcji i wielkość bezrobocia, wykazujące tendencję do wzrostu lub spadku na kilka miesięcy przed zmianą tendencji kształtowania się ogólnych wskaźników poziomu aktywności gospodarczej (realny PNB); wskaźniki dochodów osobistych, produkcji przemysłowej, przemysłu przetwórczego, obrotów handlowych zmieniają się mniej więcej jednocześnie z ogólnym stanem gospodarki, określanym poziomem realnego PNB, a podstawowa stopa oprocentowania, przeciętny czas pozostawania bez pracy, koszt siły roboczej to wskaźniki wykazujące tendencję do wzrostu (spadku) kilka miesięcy po zmianie tendencji kształtowania się ogólnych wskaźników poziomu aktywności gospodarczej.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia