cykl koniunkturalny,
ekon. systematyczne zmiany ogólnego poziomu aktywności gospodarczej występujące na tle długookresowego trendu;
cykl koniunkturalny
Encyklopedia PWN
najważniejsze z nich to cykle Kitchina (3–5 lat), Juglara (8–10 lat) i Kondratiewa (50–60 lat); nazywa się je — odpowiednio — cyklami krótkimi, średnimi i długimi. Podstawowymi fazami cyklu są: kryzys, dla którego charakterystyczny jest ostry spadek produkcji i zatrudnienia oraz spadek cen; po kryzysie gospodarka znajduje się w stanie depresji, w którym utrzymuje się niski poziom cen i ogólnej aktywności gospodarczej; następnie rozpoczyna się ożywienie, tj. wzrost ogólnej aktywności gospodarczej (realnego produktu narodowego brutto i zatrudnienia), doprowadzający do rozkwitu, gdy wszystkie wymienione wskaźniki osiągają najwyższy poziom; rozkwit kończy się jednak wybuchem nowego kryzysu. Pierwszy ogólny kryzys (załamanie procesu wzrostu gospodarczego) nastąpił 1825 w najbardziej wówczas rozwiniętym gospodarczo kraju, tj. w Wielkiej Brytanii; wielki kryzys cykliczny 1929–33 wywołał potężne załamanie, w którego wyniku produkcja przemysłowa była 1932 niemal o 50% niższa niż 1929. Pełny obraz wahań koniunktury jest o wiele bardziej złożony, niż to wynika z przedstawionej charakterystyki dotyczącej cykli zwanych podstawowymi; obok nich występują również inne typy wahań, nakładające się na siebie, o różnej długości cyklu i różnym zasięgu; oprócz wahań krótko- i długookresowych, obejmujących całą gospodarkę, występują różne cykle specjalne, właściwe dla poszczególnych rynków czy dziedzin produkcji. Najbardziej znane teorie dotyczące przyczyn występowania cykli sformułowali: P.A. Samuelson, J. Hicks, A. Philipps i M. Kalecki (mnożnik inwestycyjny, przyspieszenia zasada). M. Friedman, analizując historię USA, dostrzegł korelację między podażą pieniądza i działalnością gospodarczą i sugerował, że cykl koniunkturalny jest zjawiskiem pieniężnym; niektórzy ekonomiści doszukują się przyczyn wahań i załamań w zmianach technologii oraz gustów (R. Frisch). Środkami polityki antycyklicznej są: manewrowanie stopą procentową, zmiany stopy opodatkowania i wysokości subwencji, regulowanie wydatków budżetowych państwa, zakazy i zezwolenia na prowadzenie określonych rodzajów działalności gospodarczej; polityka antycykliczna przyczyniła się do złagodzenia wahań; głębokiego kryzysu nie było od lat 30. XX w. Jako narzędzia przewidywania stanu gospodarki ekonomiści wykorzystują wskaźniki takie, jak ceny akcji i wielkość bezrobocia, wykazujące tendencję do wzrostu lub spadku na kilka miesięcy przed zmianą tendencji kształtowania się ogólnych wskaźników poziomu aktywności gospodarczej (realny PNB); wskaźniki dochodów osobistych, produkcji przemysłowej, przemysłu przetwórczego, obrotów handlowych zmieniają się mniej więcej jednocześnie z ogólnym stanem gospodarki, określanym poziomem realnego PNB, a podstawowa stopa oprocentowania, przeciętny czas pozostawania bez pracy, koszt siły roboczej to wskaźniki wykazujące tendencję do wzrostu (spadku) kilka miesięcy po zmianie tendencji kształtowania się ogólnych wskaźników poziomu aktywności gospodarczej.