biocenoza

biocenoza

[gr. bíos ‘życie’, koinós ‘wspólny’],

ekol. populacje wszystkich gatunków roślin, zwierząt i mikroorganizmów związanych z określonym typem ekosystemu, zespół organizmów zależnych od siebie, przystosowanych do określonych warunków środowiska (biotopu) wchodzących w skład ekosystemu;

charakteryzuje się specyficznym składem gatunkowym, innym w biocenozach wodnych i lądowych, a także różnym w poszczególnych typach biocenoz, np. rzek i jezior, borów i łąk. Skład gatunkowy każdej biocenozy jest pełny, znajdują się w niej wszystkie ogniwa biologiczne niezbędne dla utrzymania pełnego obiegu materii w ekosystemie; biocenozy są trwałe w czasie i ustabilizowane, cechuje je największa długowieczność spośród wszystkich układów biologicznych; każda biocenoza zajmuje określony obszar i posiada wyraźne granice związane z jednolitością i charakterem warunków biotopu. Biocenoza ma określoną strukturę przestrzenną zarówno pionową (warstwowość), jak poziomą (mozaikowatość) oraz biomasę i produktywność biologiczną; struktura jej jest związana ze zróżnicowaniem przestrzennym (np. w lasach zgrupowania glebowe, runa, pni i koron) oraz z zależnościami troficznymi (pokarmowymi) i paratroficznymi, występującymi między gatunkami i zespołami organizmów w postaci łańcuchów pokarmowych. Biocenozy powstają i rozwijają się w trakcie sukcesji ekologicznej; klasyfikuje się je na podstawie charakteru środowiska oraz stopnia ingerencji człowieka na: naturalne, seminaturalne (półnaturalne) i sztuczne oraz pełne i zdegradowane.