opór elektryczny
 
Encyklopedia PWN
opór elektryczny, oporność elektryczna,
wielkość charakteryzująca przewodnik (gałąź obwodu elektrycznego).
W przypadku prądu stałego miarą o.e. jest stosunek napięcia elektr. U między końcami elementu przewodzącego do natężenia I płynącego przezeń prądu elektr.: R = U/I (Ohma prawo); opór ten, zw. o.e. czynnym (omowym) lub rezystancją, w przypadku elementu przewodzącego wykonanego z jednorodnego materiału izotropowego o stałym przekroju poprzecznym S i długości l jest równy R = ρ l/S, gdzie ρ — o.e. właściwy, zw. też rezystywnością, charakteryzuje właściwości elektr. materiału przewodnika. W układzie SI jednostką o.e. jest om (Ω), a o.e. właściwego — omometr (Ω · m). Wartość o.e. właściwego dla różnych materiałów jest różna — najmniejsza dla metali (10–8–10–4 Ω · m), największa dla dielektryków (>107 Ω · m), pośrednia dla półprzewodników — i w różnym stopniu zależy od temperatury, zanieczyszczeń, składu chem., naprężeń mech. i in. czynników. Dla bardzo niskich temperatur o.e. niektórych metali i materiałów ceramicznych maleje do 0 (nadprzewodnictwo). W obwodach prądu zmiennego o.e. czynny przewodników wzrasta ze wzrostem częst. ze względu na zjawisko naskórkowości.
W analizie obwodów elektr., w których zmiany napięć i prądów mają charakter sinusoidalny, wprowadza się pojęcie o.e. pozornego (zespolonego) Z, zw. też impedancją (zespoloną), zdefiniowanego zależnością Z = U/I, gdzie U i I — zespolone napięcie elektr. i zespolone natężenie prądu elektr.; w ogólnym przypadku Z = R + jX (j = ); moduł impedancji , a faza φ jest zdefiniowana wzorem tg φ = X/R, przy czym R jest o.e. czynnym (rezystancją), natomiast Xo.e. biernym, nazywanym też reaktancją; w szczególnym przypadku — szeregowo połączonych elementów o indukcyjności L i pojemności C — wypadkowa reaktancja wynosi X = ωL, gdzie ω jest częst. kątową (pulsacją) prądu zmiennego, wyrażenie ωL jest tzw. o.e. biernym indukcyjnym (reaktancją indukcyjną, induktancją), a — o.e. biernym pojemnościowym (reaktancją pojemnościową, kapacytancją). Obliczeń oporów i impedancji dla obwodów rozgałęzionych dokonuje się przy użyciu praw Kirchhoffa. Do pomiaru o.e. używa się m.in. omomierza, mostków elektr., logometru, woltomierza i amperomierza.
Zygmunt Ajduk
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia