historyczna szkoła w ekonomii

historyczna szkoła w ekonomii,

kierunek w ekonomii, opozycyjny wobec klasycznej szkoły w ekonomii, związany z historyzmem (głównie na gruncie brytyjskim i amerykańskim), negujący obiektywny charakter praw ekonomicznych, sięgający do idei romantyzmu i nacjonalizmu, głoszący idee protekcjonizmu wychowawczego, nawiązujące do myśli merkantylistycznej (merkantylizm), charakterystyczny dla państw, które w stosunku do Anglii i Francji z opóźnieniem weszły na drogę przemysłowego rozwoju, jak: Niemcy, Rosja, Polska.

Powstał w okresie panowania historyzmu w niemieckich naukach społecznych i nawiązywał do teoretycznych i metodologicznych tendencji reprezentowanych przez jego nurt konserwatywny (głównie historyczna szkoła prawa). Przedstawicielami starszej szkoły historycznej byli przede wszystkim: W. Roscher, B. Hildebrand i K. Knies; ich poglądy łączyła krytyka klasycznej ekonomii i postulat konkretyzmu historycznego; negowanie istnienia obiektywnych, niezmiennych prawidłowości ekonomicznych prowadziło do negowania ekonomii politycznej jako ogólnej nauki teoretycznej oraz stosowanej przez nią zasady abstrakcji i dedukcji; uprawiana przez nich nauka o gospodarstwie narodowym polegała na gromadzeniu materiału monograficzno-historycznego dotyczącego różnych epok i narodów. Charakterystycznym elementem koncepcji szkoły historycznej było tworzenie różnych teorii stadiów rozwoju gospodarczego. Źródłem krytyki zasad ekonomii klasycznej była sytuacja społeczno-gospodarcza w ówczesnych Niemczech; sojusz burżuazji i junkierstwa, w sytuacji opóźnienia w rozwoju w porównaniu z Wielką Brytanią i Francją, oraz powolne kształtowanie się kapitalizmu stwarzały warunki do preferowania historycznego charakteru analizy. W latach 70. XIX w., w zmienionych warunkach politycznych i gospodarczych, powstała młodsza szkoła historyczna, nazwana tak przez jej twórcę G. Schmollera; głównymi jej przedstawicielami byli: L. Brentano, K. Bücher i G. Knapp; zajmowali się oni właściwie historią gospodarczą, a nie ekonomią; uważali, że teorię ekonomiczną można skonstruować tylko opierając się na materiale indukcyjnym (monografiach historycznych). Jako zwolennik interwencjonizmu, Schmoller stał się założycielem związku grupującego teoretyków ekonomii i działaczy gospodarczych (Verein für Sozialpolitik). Niektórzy przedstawiciele młodszej szkoły (Büchner, Schmoller) także próbowali ujmować rozwój gospodarczy w stadia rozwojowe. Przedstawiciele starszej szkoły występowali przeciw szkole klasycznej, natomiast przedstawiciele młodszej szkoły — głównie przeciw marksizmowi i marginalizmowi. Starszą i młodszą szkołę łączył negatywny stosunek do teorii ekonomii, pojmowanej jako zespół praw ogólnych, oraz interpretacja procesu historycznego na podstawie teorii ciągłości życia społecznego. Z kręgów młodszej szkoły wywodzili się W. Sombart i M. Weber. W Polsce zwolennikami historycznego kierunku w ekonomii byli zwłaszcza: L. Biliński, S. Głąbiński, S. Grabski, W. Ochenkowski.