sanskrycka literatura

sanskrycka literatura,

najstarsza z literatur indyjskich.

Największy rozkwit kończy się w XII w.; najstarszymi tekstami są, należące do ind. objawienia (śruti), sanhity: Rygweda, Samaweda, Jadźurweda, Atharwaweda i wedyjskie teksty egzegetyczne: brahmany (ok. X–VI w. p.n.e.), aranjaki i upaniszady; następną kategorię stanowią teksty zaliczane do tradycji (smryti) przekazanej przez mitycznych pośredników, najważniejsze z nich to eposy Mahabharata (ok. 400 p.n.e.–ok. 400 n.e.) i Ramajana (ok. 200 p.n.e.–ok. 200 n.e.) oraz purany o treści gł. mit.; od pocz. n.e. rozwijała się klas. poezja sanskr. (kawja), kunsztowna, oparta na rozbudowanej konwencji artyst.; kawja wykształciła gat. lit.: muktaka — pojedyncza strofa, stanowiąca odrębną artyst. całość (m.in. dzieła Bhartryhariego i Amaru z VII w.), dutakawja — poemat liryczno-opisowy (zapoczątkowany przez Kalidasę — V w.), mahakawja — gat. epicki, czerpiący motywy z eposów (Aśwaghosza — I w., Kalidasa) oraz historii (Kalhana — XII w.), powieść poet. (Dandin, Subandhu, Bana — VII w.); niezwykle bogatym gat. kawji, łączącym elementy prozy i wiersza, był dramat powstający od pocz. n.e. (Aśwaghosza, Bhasa — ok. III w., Śudraka — IV w., Kalidasa); do literatury narracyjnej, wykraczającej poza ramy kawji, należy najstarszy zbiór bajek Pańćatantra (pierwsze wieki n.e.); l.s. rozwijała się w dziedzinach: gramatyki (Panini — V/IV w. p.n.e.), prawa (Manusmryti), polityki (Arthaśastra IV/III w. p.n.e.), erotyki (Kamasutra, ok. V w.), filozofii, poetyki oraz matematyki i astronomii (Bhaskara, Brahmagupta).