klasycyzm. Muzyka
 
Encyklopedia PWN
klasycyzm. Muzyka.
W historii muzyki mianem klasycyzmu określa się okres ok. 1760–1820; niekiedy uznaje się, że został on zapoczątkowany ok. 1720 i włącza się do niego również szkoły przedklasyczne (berlińską, mannheimską, starowiedeńską, a także późnych klawesynistów francuskich i D. Scarlattiego). Klasycyzm rozwinął się we Francji (czego wyrazem była reforma operowa Ch.W. Glucka i działalność kompozytorów francuskich czasów rewolucji), a zwłaszcza w Wiedniu, gdzie tworzyli tzw. klasycy wiedeńscy: J. Haydn, W.A. Mozart i L. van Beethoven. Ich działalność była przygotowana w muzyce instrumentalnej przez szkołę mannheimską i starowiedeńską, w dziedzinie opery zaś, którą rozwinął najpełniej Mozart, przez ośrodki francuskie, włoskie (późna szkoła neapolitańska) i niemieckie (Singspiel). W klasycyzmie uformował się ostatecznie funkcyjny system dur-moll, została wzbogacona wydatnie faktura instrumentalna, zwłaszcza orkiestrowa (sprecyzowanie składu orkiestry symfonicznej), ściśle związana z formą dzieła. Nowe środki harmoniczne i fakturalne (homofonia), a także zasada budowy okresowej (okres muzyczny) i pracy tematycznej (tzw. przetworzenie) doprowadziły do wykształcenia głównej formy muzycznej w klasycyzmie — cyklu sonatowego, który stał się podstawą wszystkich zasadniczych gatunków klasycznej muzyki instrumentalnej (sonata, symfonia, koncert, kwartet smyczkowy); nastąpił także bujny rozwój formy wariacyjnej. W Polsce na okres klasycyzmu (nieco opóźniony w stosunku do klasycyzmu zachodnioeuropejskiego) przypadają początki muzyki symfonicznej (A. Milwid, W. Dankowski), operowej (M. Kamieński, J. Stefani) i fortepianowej (Michał Kleofas Ogiński, M. Szymanowska). Tendencje klasycyzujące były żywotne w XIX w. w szkołach narodowych (np. w Rosji), odżyły w 2. połowie XIX w. w twórczości J. Brahmsa i M. Regera, w XX w. zaś stały się punktem wyjścia neoklasycyzmu.
Bibliografia
A. NOWAK-ROMANOWICZ Klasycyzm 1750–1830, Historia muzyki polskiej pod redakcją S. Sutkowskiego, t. 4, Warszawa 1995;
CH. ROSEN The Classical Style: Haydn, Mozart, Beethoven, New York 1971.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Mozart Wolfgang Amadeus, jako dziecko wśród członków orkiestry,fragment obrazu M. van Mytensa — Zamek Schonbrunnfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia