Pomorze Zachodnie
 
Encyklopedia PWN
Plemiona pomor., wzmiankowane w IX w., to Wolinianie i Pyrzyczanie; ok. 967–972 Mieszko I podporządkował Pomorze Zachodnie Polsce; 1000 założono biskupstwo w Kołobrzegu; w wyniku wojen Bolesława I Chrobrego z Niemcami Pomorze Zachodnie usamodzielniło się; X–XII w. rozwinęło się tu kilka republik miejskich (Wolin, Szczecin, Wołogoszcz) oraz księstw (Kołobrzeg, Kamień). W wyniku walk (do ok. 1124) Bolesław III Krzywousty uzależnił Pomorze Zachodnie od Polski; umożliwiło to zjednoczenie tych ziem Warcisławowi I (od ok. 1122 lennik Polski) i wprowadzenie chrześcijaństwa (od 1140 biskupstwo pomor. w Wolinie, podlegające arcybiskupstwu gnieźnieńskiemu, ok. 1176 przeniesione do Kamienia). W 1181 ks. Bogusław I uznał się za lennika ces. Fryderyka I; 1185–1227 Pomorze Zachodnie było zależne od Danii; w 2. poł. XII i w XIII w. okresowo dzieliło się na dwa księstwa: szczec. i dymińskie. W XIII w. — okres szybkiego rozwoju gosp., Strzałów (ob. Stralsund), Szczecin, Kołobrzeg, Stargard przystąpiły do Hanzy, uzyskały przywileje, gł. w Danii i Skanii; stopniowo zaczął dominować element germański, a koloniści niem. na wsi wypierali ludność słow., ulegała germanizacji dynastia. Pod naporem Brandenburgii, Barnim I i Warcisław III odstąpili jej znaczne obszary na Zaodrzu i pograniczu z Wielkopolską oraz uznali się za lenników margrabiów (ok. 1250); po zjednoczeniu Pomorza Zachodniego przez Barnima I (1264) nowy podział (1295) na księstwo szczec. i księstwo wołogojskie, z którego 1368 wyodrębniło się księstwo słupskie. Niebezpieczeństwo ze strony Brandenburgii i Krzyżaków zbliżyło Pomorze Zachodnie z Królestwem Pol.; Bogusław V poślubił córkę Kazimierza III Wielkiego, Elżbietę, a ich syn Kazimierz IV był desygnowany na następcę tronu pol. po Ludwiku Węgierskim; 1390 książę słupski został lennikiem Władysława II Jagiełły; 1455 książęta zachodniopomor. otrzymali od króla pol. w lenno ziemię bytowsko-lęborską; po wygaśnięciu linii słupskiej (1459) i szczec. (1464) całe Pomorze Zachodnie zjednoczyli książęta wołogojscy. Wprowadzenie na Pomorze Zachodnie reformacji (sejm w Trzebiatowie 1534) przyspieszyło germanizację wschodnich ziem księstwa (1532–1625 podzielonego ponownie na wołogojskie i szczec.). W czasie wojny trzydziestoletniej 1618–48 Pomorze Zachodnie od 1627 było okupowane przez wojska cesarskie, a od 1630 — przez wojska szwedz.; po śmierci 1637 ostatniego księcia pomor., Bogusława XIV — w rękach Szwedów (Bytów i Lębork wróciły do Polski); w wyniku pokoju westfalskiego 1648 Pomorze Zachodnie zostało podzielone: Szwecja otrzymała Pomorze Zaodrzańskie ze Szczecinem, wyspę Rugię, Wolin i Uznam oraz wschodnie wybrzeża Zalewu z Kamieniem i Goleniowem (tzw. Pomorze Szwedzkie lub Przednie), resztę 1653 Brandenburgia. W 1701 brandenburska część Pomorza Zachodniego weszła w skład Królestwa Pruskiego, które 1713 odebrało Szwecji Szczecin, a 1815 resztę Pomorza Zachodniego Od XVII w. Pomorze Zachodnie domeną wielkiej własności junkierskiej. W 1919–39 było graniczną prowincją Niemiec. Od 1945 wschodnia część Pomorza Zachodniego (po Odrę) ze Szczecinem znajduje się w granicach Polski.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia