Wolin,
miasto w województwie zachodniopomorskim, w powiecie kamieńskim, na wyspie Wolin, nad Dziwną i Zalewem Szczecińskim.
Wolin
Encyklopedia PWN
Ludność miasta: ogółem — 4,8 tys. mieszkańców (2019)
Gęstość zaludnienia: 342,6 os/km2 (2019)
Powierzchnia: 14 km2
Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 14°37′E, szerokość geograficzna: 53°51′N
Prawa miejskie: nadanie praw — przed 1278
Oficjalne strony WWW: www.wolin.pl
Historia. Ślady osadnictwa od neolitu; w VIII/IX w. osada, w 2. poł. IX w. obwarowana; w IX–X w. w jej pobliżu powstało kilka innych osad, tworząc rozległy zespół osadniczy (wg szacunków w X–XII w. liczył 5–10 tys. mieszk.); ośr. kupiecko-rzemieślniczy (m.in. bursztyniarstwo, szklarstwo); największy port i ośr. handlu mor. na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego (zw. Jumne, Wineta, Jomsborg), pośredniczył w handlu między krajami bałtyckimi a dorzeczem Odry; ośr. kultów słow.; ośr. polit. plemienia Wolinian, 967 zajęty przez Mieszka I, bronił swej niezależności polit. przed władcami pol., stanowiąc do pocz. XII w. niezależną republikę miejską; jeden z gł. ośr. pogaństwa na Pomorzu, 1124–28 schrystianizowany przez Ottona z Bambergu, 1140–76 siedziba biskupstwa pomor.; niszczony w 2. poł. XI w. przez najazdy duńskie, stracił znaczenie w XI i XII w. na korzyść Szczecina; lokacja miasta na prawie niem. przed 1278. Do XVII w. dzielił losy polit. Pomorza Zachodniego; 1648–1720 w posiadaniu Szwecji, następnie Prus; w XIX w. drobne rzemiosło, rybołówstwo, skromny przemysł stoczn.; w 2. poł. XIX w. połączenie kol. ze Szczecinem i Świnoujściem. W działaniach wojennych 1945 zniszczony w ok. 70%; od 1945 w Polsce, odbudowany.
Zabytki. Ruiny 2. kościołów got.: Św. Jerzego i Św. Mikołaja (koniec XIII–XIV w.), pozostałości murów obronnych (XIV w.), ratusz (2. poł. XIX w.), domy (XIX w.); Muzeum Regionalne im. Andrzeja Kaube.
