1) Postępowanie sądowe
cywilne, czynności sądów i in. właściwych organów oraz występujących przed tymi organami stron i uczestników, zmierzające do rozpoznania i rozstrzygnięcia spraw cywilnych; w Polsce (uregulowane w
Kodeksie postępowania cywilnego z 1964) obejmuje czynności Sądu Najwyższego i sądów powszechnych związane z rozstrzyganiem spraw cywilnych (postępowanie rozpoznawcze) oraz z zabezpieczeniem roszczeń i wykonaniem orzeczeń sądowych i innych tytułów egzekucyjnych (postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne); także inne czynności w sprawach cywilnych (odtworzenie zaginionych akt, uznanie i wykonanie zagr. orzeczeń itp.). W postępowaniu
rozpoznawczym sprawy cywilne są rozstrzygane w trybie procesowym (proces cywilny) lub, gdy ustawa tak stanowi, w trybie nieprocesowym (np. w sprawach spadkowych, opiekuńczych); bez względu na tryb postępowania rozpoznawczego i związane z tym odmienne uregulowania obowiązują te same nacz.
zasady procesowe, a wyd. orzeczenia mimo różnic co do formy, mają tę samą moc prawną. Przed wszczęciem procesu, na wniosek strony, sąd może przeprowadzić postępowanie
pojednawcze zmierzające do ugody stron. W procesie są przewidziane także postępowania
odrębne dla spraw: małżeńskich, ze stosunków między rodzicami i dziećmi, gosp. o roszczenia pracowników i o naruszenie posiadania. W niektórych sprawach mogą być prowadzone postępowania: nakazowe i upominawcze (o charakterze uproszczonym i przyspieszonym). W ramach postępowania
egzekucyjnego przepisy szczególne regulują odrębnie m.in. egzekucję świadczeń alimentacyjnych oraz przeciwko i na rzecz Skarbu Państwa. Postępowanie
zabezpieczające obejmuje zabezpieczenie roszczeń pieniężnych i inne wypadki zabezpieczenia.
2) Postępowanie sądowe
karne (w Polsce uregulowane w
Kodeksie postępowania karnego z 1997) jest związane z rozpoznawaniem spraw o przestępstwa i stanowi najważniejszą część procesu karnego; podstawowym rodzajem jest postępowanie zwyczajne (proces karny); dzieli się na postępowanie przed sądem I instancji i odwoławcze; w niektórych kwestiach sąd podejmuje decyzje także w toku postępowania przygotowawczego oraz postępowania wykonawczego (uregulowanego w
Kodeksie karnym wykonawczym z 1997). Z chwilą wniesienia przez oskarżyciela
aktu oskarżenia do sądu, rozpoczyna się postępowanie przed sądem I instancji; od nieprawomocnego
wyroku I instancji przysługują stronom środki odwoławcze w postaci
apelacji (od postanowienia przysługuje zażalenie); środek odwoławczy rozpatruje sąd II instancji w postępowaniu
odwoławczym. Oprócz postępowania zwyczajnego występują postępowania
szczególne: w stosunku do nieobecnych, uproszczone w sprawach z oskarżenia prywatnego, przyspieszone, nakazowe. Prawomocny wyrok może być w ograniczonym zakresie wzruszony w drodze środków nadzwyczajnych, takich jak wznowienie postępowania lub
kasacja. Do postępowania sądowego po uprawomocnieniu się orzeczenia należą: podjęcie postępowania warunkowo umorzonego, postępowanie o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, aresztowanie lub zatrzymanie, postępowanie w sprawie ułaskawienia i postępowanie w sprawie wyroku łącznego. Rozróżnia się odrębne: postępowanie w sprawach o wykroczenia, postępowanie w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe, postępowania w sprawach karnych w stosunkach międzynarodowych. Według przepisów
Kodeksu postępowania karnego toczą się sprawy należące do właściwości sądów powszechnych i wojsk.; postępowanie w sprawach nieletnich toczy się wg przepisów ustawy z 1982
O postępowaniu w sprawach nieletnich.
3) Postępowanie sądowe
w sprawach ze stosunku pracy toczy się w I instancji przed sądami pracy stanowiącymi odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych, a w II instancji — przed sądami pracy i ubezpieczeń społ. stanowiącymi odrębne jednostki organizacyjne sądów okręgowych lub apelacyjnych.
4) Postępowanie sądowe
w sprawach administracyjnych toczy się przed Nacz. Sądem Adm. w przypadku wniesienia skargi na decyzję adm. na zasadach określonych w
Kodeksie postępowania administracyjnego, a w sprawach rentowych przed sądami pracy i ubezpieczeń społ. jako organami I instancji w stosunku do organów rentowych (niesądowych).
