partenogeneza

partenogeneza

[gr. parthénos ‘dziewica’, génesis ‘powstanie’],

dzieworództwo,

zool. proces rozwoju zarodkowego zapoczątkowany poprzez aktywację komórki jajowej (jajo) bez udziału plemnika;

partenogeneza naturalna zachodzi — w różnych formach — u wielu bezkręgowców, m.in. niektórych płazińców, obleńców, skorupiaków, pajęczaków, owadów; partenogeneza cykliczna — w ciągu jednego roku występuje wiele kolejnych pokoleń partenogenetycznych, pokolenie zimujące jest obupłciowe (np. mszyce); partenogeneza geograficzna — osobniki partenogenetyczne występują na ściśle określonym obszarze (np. ryjkowce); partenogeneza fakultatywna — z niezapłodnionych jaj rozwijają się osobniki męskie (np. trutnie u pszczół), z zapłodnionych — samice; u wielu zwierząt można wywołać partenogenezę sztucznie bodźcami mechanicznymi lub chemicznymi.