błonkówki

błonkówki, błonkoskrzydłe, Hymenoptera,

rząd owadów z podgromady owadów uskrzydlonych (Pterygota);

współcześnie występuje ok. 150 tys. gatunków, w Polsce ok. 10 tys., bardzo zróżnicowanych pod względem wielkości — długość ciała od 0,17 mm nawet do kilkunastu cm; mają 2 pary błoniastych skrzydeł, tylna para nieco mniejsza; w czasie lotu obie pary tworzą jednolitą powierzchnię nośną; narządy gębowe typu gryzącego lub gryząco-liżącego, o dobrze rozwiniętych żuwaczkach; odwłok samic jest zaopatrzony w pokładełko (rośliniarki, owadziarki) lub żądło (żądłówki). Przechodzą przeobrażenie zupełne z 5, rzadziej 4, stadiami larwalnymi oraz z poczwarką wolną, która u niektórych gatunków spoczywa w oprzędzie; dość często występuje u błonkówek dzieworództwo (partenogeneza) i przemiana pokoleń; osobliwością jest zjawisko poliembrionii (np. u bleskotek, męczelkowatych). Błonkówki są typowymi owadami lądowymi, tylko nieliczne gatunki, których larwy pasożytują w stadiach rozwojowych chruścików lub innych owadów wodnych, przystosowały się do zanurzania w wodę, w celu złożenia jaj. Liczne gatunki mają niezwykle rozwinięte i skomplikowane instynkty oraz wysoko zorganizowane życie społeczne (społeczeństwa owadów). Błonkówki mają duże znaczenie w gospodarce; pszczoła miodna jest jednym z nielicznych hodowanych owadów; liczne gatunki błonkówek, w tym większość żądłówek, odgrywają bardzo ważną rolę w zapylaniu kwiatów, są także sprzymierzeńcami człowieka w walce ze szkodnikami, np. owadziarki, grzebacze; niektóre zaś wyrządzają szkody, żerując w stadium larwalnym na liściach, owocach, pędach, także w drewnie (np. większość rośliniarek, osnuja gwiaździsta, borecznik, trzpiennik olbrzym). Występują na całej kuli ziemskiej, najliczniej w tropikach. Rząd błonkówek dzieli się na 2 podrzędy: rośliniarki i stylikowce, obejmujące owadziarki i żądłówki (np. pszczoły, osy, jak również trzmiele, mrówki).