Mołdawia. Literatura

Mołdawia. Literatura.

Najstarsze zachowane zabytki lit. w języku staro-cerkiewno-słow. pochodzą z XIV w.; pierwsze pisane zabytki w języku rumuńskim (dokumenty, przekłady ksiąg rel.) powstały w XVI w.; w XVII w. rozwinęło się piśmiennictwo rel. (metropolici: Varlaam i Dosoftei), historiografię XVII oraz przeł. XVII i XVIII w. reprezentowali m.in.: G. Ureche, M. Costin (piszący także w języku pol.), I. Neculce i D. Cantemir. Oswobodzenie Besarabii spod panowania tur. i przyłączenie jej do Rosji (1812) wywarło wpływ na rozkwit literatury mołd.; ważną rolę w rozwoju życia kult. Mołdawii odegrał G. Asachi, organizator szkolnictwa średniego i wydawca pierwszego mołd. dziennika; wybitni pisarze mołd. XIX w. byli jednocześnie klasykami literatury rumuńskiej, m.in.: Asachi, C. Negruzzi, C. Stamati, V. Alecsandri, A. Russo — twórca krytyki lit. w Mołdawii, Hasdeu, T.L. Maiorescu, I. Creangǎ, a zwłaszcza M. Eminescu. Kolejny etap rozwoju literatury mołd. rozpoczął się po rewolucji październikowej i powstaniu 1924 Mołd. Autonomicznej SRR; rozwinęło się czasopiśmiennictwo (m.in. zał. 1928 pismo „Moldova Literarǎ”, którego kontynuacją od 1932 było „Octombrie”); literaturę realizmu socjalist. reprezentowali prozaicy: I. Canna, N. Markow, D. Milew, L. Barski, oraz poeci: L. Corneanu, N. Kabak, P. Kruczeniuk, M. Andriescu, T. Mǎlai. Po włączeniu Besarabii do ZSRR (1940) wielu wybitnych pisarzy stało się twórcami literatury mołd. (m.in. B. Istru, A. Lupan, L. Deleanu, E. Bukow, G. Meniuk); w czasie II wojny światowej w literaturze mołd. dominowały treści patriotyczne. Twórczość powojenna obrazuje gł. przemiany życia wsi mołd.; współcz. literaturę mołd., poza pisarzami już wymienionymi, reprezentują m.in.: poezję — P. Bocu, A. Busujok, L. Damian, G. Wieru, prozę — N. Kostenko, W. Roşca, W. Wasilake, I. Druţǎ (także dramatopisarz). Najnowszą literaturę reprezentują m.in. N. Dabija, L. Lari, A. Suceveanu.