sikhizm

sikhizm

[pendżabskie sikkh < sanskr. śiṣya i palijskie sikkha ‘uczeń’],

najmłodsza z wielkich światowych religii monoteistycznych, powstała u schyłku XV w. w Pendżabie.

Głosi istnienie jedynego Boga, będącego rzeczywistością i prawdą absolutną (sat). Sikhizm jest religią pozbawioną skomplikowanych spekulacji filozoficznych, skupia się wokół problemów etycznych i społecznych; zakłada równość wszystkich ludzi miłujących Boga — równość wobec siebie i przed Bogiem, niezależnie od kasty i wyznania; od wiernych wymaga pełnego miłości oddania się Najwyższemu i prowadzenia pracowitego i uczciwego życia. Sikhizm bywa odbierany jako wynik rozczarowania zarówno hinduizmem, jak i islamem, protest przeciwko hipokryzji religijnej, rytualizmowi i fanatyzmowi, jednocześnie zaś jako próba syntezy obu religii; przejął on niektóre doktryny hinduizmu (karman, sansara, maja, moksza); odrzucił ascetyzm, system hierarchii kastowej; wpływy islamu to monoteizm oraz idea równości i braterstwa. Ostatecznym celem człowieka jest połączenie się z Bogiem (moksza) osiągane pod kierunkiem guru. W sikhizmie było 10 guru: Guru Nanak (1469–1539), Guru Angad (1539–52) — twórca alfabetu gurmukhi, Guru Amar Das (1552–74) — twórca langaru (wspólna darmowa kuchnia) i reformator przejętych z hinduizmu rytuałów ślubnych i pogrzebowych, Guru Ramdas (1574–81) — założyciel miasta Amritsar, Guru Ardźan (1581–1606) kompilator księgi Adi Granth, Guru Hargobind (1606–44) budowniczy gurdwar, Guru Har Rai (1644–61), Guru Har Kriśan (1661–64), Guru Tegh Bahadur (1644–75) — męczennik sikhijski, stracony z rozkazu cesarza Aurangzeba, Guru Gobind Singh (1675–1708) — twórca Chalsy (bractwa „czystych” sikhów). Członków Chalsy, po przejściu inicjacji (amrytsamskar) wyróżnia zachowanie 5 „k” — kes (nieobcinane włosy), kangha (grzebyk), kirpan (miecz), kara (stalowa bransoleta), kaććh (szorty); mężczyźni przyjmują przydomek Singh (‘lew’), kobiety — Kaur (‘kobieta’). Guru Gobind Singh usankcjonował walkę w obronie wiary; dokonał kompilacji księgi Guru Granth Sahib i ustanowił ją następnym wiecznym guru sikhów. Codzienny rytuał sikhów sprowadza się do: wczesnego wstawania, kąpieli w zimnej wodzie, medytacji imienia Boga i dwukrotnej recytacji określonych modlitw.

Guru Nanak (portret w centrum), gurdwara sikhijska Śri Guru Nanak Dew Dźi w Manikaran, w miejscu medytacji Guru Nanaka (Indie)

Amritsar, kompleks Złotej Świątyni (Indie)