Złota Świątynia, hindi i pendżabskie Harmandir,
głównie sanktuarium sikhów (sikhizm) w Amritsarze w stanie Pendżab.
Złota Świątynia
Encyklopedia PWN
Według tradycji, pierwszą świątynię zbudował w tym miejscu III Guru Amar Das (1479–1574); sadzawkę służącą do ablucji oraz otaczające ją pola zakupił IV Guru Ram Das (1534–81); po jej pogłębieniu i usypaniu wyspy nadał jej miano Amritsar [‘jezioro napoju nieśmiertelności’]; wg tradycji, na prośbę V Guru Ardźana (1563–1606) kamień węgielny pod świątynię na wyspie położył 1588 Hazrat Mijan Mir, suficki święty z Lahauru; zgodnie z zamysłem Ardźana, sanctum sanctorum (Harmandir Sahib) otwiera się na 4 strony świata, co symbolizuje dostępność sikhizmu dla wszystkich stanów (warna); w XVIII w. świątynia padała ofiarą najazdów afgańskich; na polecenie pendżabskiego króla Randźita Singha (1799–1839) całe sanktuarium przebudowano, 1830 górną część zewnętrznych ścian głównie obiektu pokryto 100 kg złota.
Pielgrzymka do Z.Ś. jest uważana za jeden z podstawowych obowiązków religijnych sikhów; na początku lat 80. XX w., wobec nasilania się konfliktu sikhów z rządem Indii, Z.Ś. ufortyfikowano; 1984 wojska indyjskie opanowały światynię, dopuszczając się wg sikhów świętokradztwa; w odwecie dokonano zamachu na życie I. Gandhi; Z.Ś. jest dostępna dla pielgrzymów wszystkich wyznań.
