reakcja oksydacyjno-redukcyjna

reakcja oksydacyjno-redukcyjna, reakcja utleniania-redukcji, reakcja redox,

reakcja, w której dochodzi do przeniesienia jednego lub więcej elektronów od atomu, jonu lub cząsteczki donora (czyli reduktora) do akceptora (czyli utleniacza);

np. przebiegająca w roztworze wodnym (aq) reakcja jonów miedzi(II) z metalicznym cynkiem;

Wiele reakcji oksydacyjno-redukcyjnych zachodzi z jednoczesnym przeniesieniem atomów, najczęściej tlenu i wodoru. Wówczas utlenianie (oksydację) można traktować jako proces wzbogacający dane indywiduum chemiczne o atomy tlenu lub zubożający o atomy wodoru, proces odwrotny zaś jako redukcję, np.:

OCl⁻_(aq) + NO₂⁻_(aq) → NO₃⁻_(aq) + Cl⁻_(aq)

C₂H₄ + H₂ → C₂H₆

Reakcję oksydacyjno-redukcyjną można również definiować na podstawie pojęcia stopnia utlenienia (oznaczanego cyframi rzymskimi). W tym ujęciu reakcje oksydacyjno-redukcyjne to reakcje, w których dochodzi do zmiany stopnia utlenienia reagentów, a więc podwyższenie stopnia utlenienia jest utlenianiem, a jego obniżenie — redukcją, np. w reakcji:

C^−IVH₄ + Cl₂⁰ → C^−IIH₃Cl^−I + HCl^−I

węgiel ze stopnia utlenienia −IV przechodzi na stopień utlenienia −II (utlenia się), a atom chloru ze stopnia utlenienia 0 na stopień utlenienia −I (redukuje się), a w reakcji:

2Mn^VIIO₄⁻_(aq) + 5S^IVO₃²⁻_(aq) + 6H⁺_(aq) → 2Mn²⁺_(aq) + 5S^VIO₄²⁻_(aq) + 3H₂O

siarka utlenia się, przechodząc ze stopnia utlenienia IV do VI, a mangan redukuje się ze stopnia VII do II.

Różnorodne reakcje oksydacyjno-redukcyjne odgrywają podstawową rolę w najważniejszych procesach biologicznych, takich jak: oddychanie, fotosynteza, obieg azotu w przyrodzie czy powstawanie wolnych rodników. Na reakcjach tych są oparte przemysłowe metody otrzymywania metali z ich rud, synteza organiczna, procesy elektrochemiczne zachodzące w czasie elektrolizy i w pracującym ogniwie galwanicznym oraz wiele innych procesów, bez których trudno sobie wyobrazić życie człowieka.