przyczyna

przyczyna,

filoz. sprawczy i pierwszy człon związku przyczynowo-skutkowego (przyczynowość), zasada (principium) powodująca określony skutek, zależny od niej w bytowaniu;

zagadnienie przyczyny zaczęto rozważać w starożytności, czego najdojrzalszym wyrazem było odróżnienie przez Arystotelesa przyczyny materialnej, formalnej, celowej i sprawczej; w metafizyce św. Tomasza z Akwinu za 2 główne wewnętrzne przyczyny bytu uznano istnienie i istotę, a Boga ukazywano jako pierwszą przyczynę sprawczą (stwórcę) istnienia każdego bytu; w czasach nowożytnych nazwę przyczyna zaczęto stosować tylko do przyczyny sprawczej. W filozofii współczesnej przyjmuje się na ogół interpretację przyczyny jako pewnego zdarzenia, a związek między przyczyną a skutkiem pojmuje się jako prawidłowość probabilistyczną i statystyczną.