skutek
Encyklopedia PWN
pojęcie „skutek” jest nierozerwalnie połączone z pojęciem „przyczyna”; skutek i przyczyna stanowią łącznie związek przyczynowo-skutkowy (aczkolwiek np. D. Hume twierdził, że faktem obiektywnym jest jedynie następstwo zjawisk, natomiast więzi przyczynowo-skutkowej nie jesteśmy w stanie dowieść empirycznie). Skutek odziaływania jakiejś przyczyny może przejawić się w sposób dwojaki, albo jako nowy byt albo jako zmiana stanu lub zmiana właściwości bytów już istniejących. Skutek jest współmierny do przyczyny, posiada podobną, analogiczną naturę; często badając właściwości skutku możemy w pewnym stopniu określić właściwości przyczyn; tego typu poznanie jest jednak tylko czymś prawdopodobnym, nie posiada pewności; do tej można się przybliżyć badając samą przyczynę. Skutek jest chronologicznie późniejszy od przyczyny; należy jednak pamiętać, o tym, iż chronologiczne współwystępowanie 2 zjawisk (jedno zawsze wcześniejsze od drugiego) połączone z odpowiadającymi sobie zmianami natężenia cech tych zjawisk nie musi oznaczać występowania związku przyczynowo-skutkowego między nimi; mogą być one niezależne od siebie, a ten sam kierunek zmiany natężenia cechy jest związany np. z tym, iż obydwa zjawiska są skutkami oddziaływania przyczyny, jaką jest jakieś zjawisko trzecie.
