las

las,

jeden z odnawialnych zasobów przyrody, powstający w wyniku procesu lasotwórczego jako kompleks, w którym roślinność swoista dla danego regionu biogeograficznego i wyróżniająca się ilościowym udziałem drzew rosnących zwarcie, świat zwierzęcy, klimat lokalny, stosunki wodne i gleba są powiązane wzajemnymi wpływami i zależnościami.

W zależności od siedliska tworzą się różne formacje leśne i typy lasów. Ważniejsze formacje leśne: 1) lasy iglaste, obejmujące rozległe obszary północnej Eurazji i Ameryki Północnej o klimacie subarktycznym; 2) lasy liściaste zrzucające liście na zimę, przeważające na obszarach klimatu umiarkowanego Europy, Azji i Ameryki Północnej; 3) lasy liściaste zrzucające liście z nastaniem pory suchej, rosnące w strefie podzwrotnikowej i zwrotnikowej na obszarach odznaczających się występowaniem suchej i deszczowej pory roku; 4) lasy liściaste wiecznie zielone — również w strefie zwrotnikowej i podzwrotnikowej, ale na obszarach o klimacie wilgotnym, umożliwiającym wegetację przez cały rok. Na granicy północnej las przechodzi stopniowo w tundrę, na granicy alpejskiej — w pas zarośli (płaty kosodrzewiny) i z rzadka rozsianych karłowatych drzew; w warunkach wysokiej temperatury i niedoboru wilgoci między lasem a stepem istnieją formacje przejściowe, jak: lasostep, step parkowy, sawanna. W środkowoeuropejskich warunkach klimatycznych zależnie od siedliska rozróżnia się następujące typy lasów: bór, grąd, ols, łęg. Las naturalny cechuje budowa warstwowa; w klimacie umiarkowanym rozróżnia się zwykle runo leśne, podszyt i warstwę drzew. W środowisku leśnym powstaje swoisty mikroklimat i charakterystyczne typy gleby; wilgotność względna powietrza w lesie jest większa niż na przestrzeni otwartej, a zatem parowanie gleby i transpiracja roślin — mniejsze; śnieg w lesie wolniej topnieje, a wody roztopowe łatwiej wsiąkają w glebę; korony drzew zatrzymują część opadów atmosferycznych, stanowią też powierzchnię kondensującą parę wodną atmosfery, przyczyniając się do uwilgotnienia gleby; szybkość wiatru spada w lesie do kilku procent; zatem las ma duże zdolności retencji wody. Obfity opad resztek roślinnych tworzy ściółkę leśną, której produkty rozkładu zasilają glebę w składniki pokarmowe i polepszają jej strukturę. Roślinność leśna (zwłaszcza lasów liściastych) ze względu na dużą biomasę odgrywa bardzo ważną rolę w bilansie tlenu w atmosferze, np. 1 ha lasu liściastego może wyprodukować ok. 700 kg tlenu, co stanowi dobowe zapotrzebowanie ponad 2,5 tysiąca osób. Działalność człowieka w lasach polegała początkowo na wypalaniu lasów (żarowa gospodarka) lub jego karczowaniu w celu uzyskiwania ziemi pod uprawę, następnie lasy użytkowano głównie w celu pozyskiwania drewna, co powodowało szybkie zmniejszenie się powierzchni lasów. Obecnie coraz intensywniej przeciwdziała się zmniejszaniu lesistości, m.in. ze względu na ochronną funkcję lasów.

Las równikowy, Park Narodowy Eungella w Queensland (Australia)

Kozi Wierch, widok z Doliny Roztoki (Tatry Wysokie)

Bór świerkowy, regiel górny Babiej Góry