Indonezja. Historia

Indonezja. Historia.

Przodkowie Indonezyjczyków, plemiona austronezyjskie, przybyli na Archipelag Malajski w III–I tysiącleciu p.n.e., prawdopodobnie z południowych Chin. W pierwszych wiekach naszej ery mieszkańcy Indonezji nawiązali kontakty z Indiami, na wyspach powstały ośrodki kolonistów, którzy szerzyli indyjską kulturę i religię. Na Sumatrze i Jawie stopniowo kształtowały się królestwa buddyjskie. Największą potęgę osiągnęły Śriwidżaja (VII–XII w.) na Sumatrze i Majapahit (XIII–XVI w.) na Jawie, który pochłonął upadającą Śriwidżaję. Jego panowanie bądź wpływy objęły w XIV w. prawie całą obecną Indonezję. Oba królestwa były państwami morskimi, odgrywającymi znaczną rolę również w rejonie cieśniny Malakka. ok. 1400 pochodzący z Sumatry książę Parameswara założył na krańcach Półwyspu Malajskiego państwo Malakka, które w krótkim czasie podporządkowało sobie znaczną część półwyspu oraz północną Sumatrę. W 1410 Parameswara przeszedł na islam, co sprzyjało rozpowszechnianiu w tym regionie nowej wiary, ułatwiało także kontakty z muzułmańskimi kupcami z Arabii i Indii, których kolonie zaczęły pojawiać się już na początku XIII w. w większych portach Sumatry i Jawy. Islam szybko rozprzestrzenił się na wyspach indonezyjskich, gdzie powstało kilka sułtanatów (m.in. Bantam i Aceh). Przyczyniło się to do upadku królestwa Majapahit.

Rozdrobnienie polityczne ułatwiło penetrację archipelagu kolonizatorom europejskim, którzy przybyli w te rejony w XVI w. W 1511 Portugalczycy podbili Malakkę, 1521 na wyspach wylądowali Hiszpanie, a 1596 — Holendrzy. Holenderska Kompania Wschodnioindyjska podporządkowała sobie większość państw Jawy i kontrolowała handel w całej Indonezji. Po jej likwidacji (koniec XVIII w.) archipelag stał się kolonią Holandii. W okresie napoleońskim Indonezja przeszła we władanie Francji, 1811 opanowali ją Brytyjczycy, lecz na mocy uchwał konferencji w Londynie 1814 i 1824 została zwrócona Holandii. Podbój archipelagu przez Holandię zakończył się 1895, a Indonezja stała się największą i najbogatszą kolonią holenderską. Przeciwko obcemu panowaniu wybuchały częste powstania (1825–30 pod wodzą Diponegoro, 1837 tzw. powstanie Paderi). Dążenia niepodległościowe nasiliły się po I wojnie światowej. Z działających wówczas ugrupowań politycznych największe znaczenie zdobyła Indonezyjska Partia Narodowa (założona 1927), z Sukarno na czele, której działalność 1930 została zakazana przez Holendrów. W 1942–45 Indonezję okupowali Japończycy, którzy popierali tamtejszy nacjonalizm, zwłaszcza o antyeuropejskim charakterze. Pod koniec ich okupacji Sukarno proklamował 17 VIII 1945 niepodległą Republikę Indonezyjską. Po przybyciu (kilka tygodni później) oddziałów holenderskich doszło do walk zbrojnych. Mimo uznania 1946 przez Holandię republiki (Jawa, Sumatra, Madura) nie doszło do zakończenia walk. W 1949 Holandia uznała suwerenność Republiki Stanów Zjednoczonych Indonezji (zatrzymując do 1962 Papuę Zachodnia), które 1950 utworzyły Republikę Indonezji.

W 1945 Sukarno sformułował Pańcza Sila — zasady polityki wewnętrznej Indonezji (wiara w jednego Boga, humanizm, jedność narodowa, demokracja, sprawiedliwość społeczna). Niepodległa Indonezja współtworzyła ruch państw niezaangażowanych, a prezydent Sukarno stał się jednym z jego przywódców. W 1957 Sukarno zastąpił „zachodnią” demokrację parlamentarną tzw. demokracją kierowaną o cechach autorytarnych. W nowym systemie politycznym zwiększono władzę prezydenta, uprawnienia administracji i wojska. Jednocześnie Sukarno, mimo pogarszającej się sytuacji gospodarczej, popierał reformy zmierzające do wprowadzenia w Indonezji gospodarki socjalistycznej (ułatwiał mu to oficjalny kult jego osoby). W 1963 Indonezja wywołała konflikt z Malezją. Sytuacja polityczna i gospodarcza kraju stała się krytyczna. W 1965 gen. Suharto, udaremniając nieudolnie przeprowadzony przez komunizujących oficerów zamach stanu, przejął władzę. Armia przeprowadziła krwawą rozprawę z komunistami. Suharto (od 1967 prezydent) zakończył konflikt z Malezją (1966) i przystąpił do odbudowy gospodarki Indonezji, korzystając z pomocy państw zachodnich. Indonezja podjęła współpracę z sąsiednimi państwami i przystąpiła 1967 do ASEAN. W 1975 zajęła Timor Wschodni, przemocą narzucając swe panowanie miejscowej ludności. Mimo sukcesów gosp. wieloletnie autorytarne rządy Suharto oparte na armii (1993 został po raz 6. prezydentem) spotykały się w społeczeństwie z coraz większą krytyką. Kryzys gospodarczy 1997–98 (pochodna dalekowschodniego kryzysu finansowego), kolosalny spadek wartości rupii i wzrost cen żywności, przyspieszyły procesy polityczne w kraju rządzonym autorytarnie od 30 lat: doszło do zamieszek, skierowanych głównie przeciwko zamożnej ludności pochodzenia chińskiego, dominującej w handlu i bankowości, oraz burzliwych demonstracji studentów, protestujących przeciwko korupcji władzy i domagających się demokratyzacji systemu rządów. W rezultacie Suharto, wybrany III 1998 na 7. kadencję prezydencką, musiał ustąpić i 21 V 1998 przekazał urząd popieranemu przez siebie wiceprezydentowi J. Habibiemu.

W latach 90. wzrosła w państwie rola polityczna Megawati Sukarnoputri, przywódczyni opozycji i córki byłego prezydenta Sukarno (od X 1999 wiceprezydent Indonezji, wybrana na wniosek nowego prezydenta A. Wahida, charyzmatycznego przywódcy islamskiego). W X 1999 parlament Indonezji uznał wyniki referendum w Timorze Wschodnim, podczas którego ok. 80% głosujących opowiedziało się za niepodległością kraju. 1999–2002 dawna kolonia portugalska była administrowana przez oddziały pokojowe ONZ, 2002 proklamowano niepodległość. W VII 2001 parlament indonezyjski wybrał na prezydenta M. Sukarnoputri.

Podobnie jak w wielu innych rejonach świata również w Indonezji uaktywniły się międzynarodowe islamskie ugrupowania terrorystyczne, X 2002 w zamachu na Bali zginęło ponad 200 osób. Jedności państwa zagrażały zamieszki na tle religijnym i etnicznym (głównie na Molukach i Celebesie) oraz tendencje separatystyczne w prowincji Papua Zachodnia, a zwłaszcza w Aceh na Sumatrze. W 2004 w wyborach do parlamentu krajowego i władz ustawodawczych zwycięstwo odniósł opozycyjny Zjednoczony Sekretariat Grup Funkcjonalnych, Golkar, który pokonał rządzącą Demokratyczną Partię Indonezji — Walka, a w pierwszych w historii I. bezpośrednich wyborach prezydenckich (IX 2004) M. Sukarnoputri została pokonana przez gen. S.B. Yudhoyono, popieranego przez Golkar. U progu swej działalności nowe władze stanęły wobec katastrofy wywołanej przez tsunami (26 XII 2004), która pochłonęła w Indonezji ok. 0,25 mln ofiar (głównie w Aceh); od 2014 prezydent J. Widodo..

Bali, święta góra Agung (Indonezja)