Indonezja. Sztuka

Indonezja. Sztuka.

Sztuka archipelagu Indonezji formowała się pod wpływem kultur południowochińskich, indyjskich, muzułmańskich i innych, z uwzględnieniem tradycji rodzimych; główne ośrodki artystyczne: Jawa, Sumatra, Bali i Celebes. Ludy z południowych Chin przyniosły ok. połowy III w. p.n.e. cywilizację neolityczną, którą reprezentują m.in. rytualne siekierki z półszlachetnych kamieni; z II w. p.n.e. pochodzą megality i kamienne sarkofagi z przedstawieniami figuralnymi. W epoce brązu, od II–I w. p.n.e., uwidoczniły się związki z cywilizacją Półwyspu Indochińskiego (kultura Dongson); typowymi wytworami tego okresu są bębny z brązu, zdobione rytami (np. Księżyc z Bali z Pedjeng) i dekoracyjne siekierki ceremonialne; ukształtowane wtedy motywy ornamentalne utrwaliły się w sztukach zdobniczych. Wpływy indyjskie zaczęły się od I w., skupiając się zwłaszcza w ośrodkach władzy na Jawie i Sumatrze oraz w ośrodkach religijnych (buddyjskie — w Palembang na Sumatrze). Głównym rejonem twórczości artystycznej w VIII–X w. był płaskowyż Jeng (Jawa); powstały tu liczne świątynie pełniące zarazem funkcję grobowca, zwanego candi (Kalasan 778, Bima, Sewu, Pawon, Mendut, Lara Jongrang — główna budowla kompleksu architektonicznego Prambanan, Borobudur). We wschodniej Jawie, po przeniesieniu tu ośrodka władzy, powstało XIII–XIV w. wiele świątyń (candi Jago, zespół Panataran) z wysokimi, uskokowymi dachami, obfitością płaskorzeźb z motywami zaczerpniętymi często z eposu indyjskiego — Ramajany, o formie nawiązującej do kształtów drewnianych lalek z teatru cieni (wayang); kwitła rzeźba kultowa i świecka o wysokim poziomie artystycznym i technicznym. Od XV w. wpływy muzułmańskie zahamowały działalność artystyczną związaną z kultami hinduistycznymi i buddyjskimi; powstałe wtedy budowle, związane z islamem, wykazują trwanie rodzimych wątków dekoracyjnych (np. minaret w Kudus z początku XVI w.). Rzemiosło artystyczne (tkaniny, wyroby ze srebra i złota oraz bambusu, plecionka, ceramika) aż do czasów obecnych zachowało pierwotne formy twórczości prymitywnych szczepów (Dajaków i inne). Budownictwo mieszkalne (domy Bataków, Minangkabau i Toraja — Jawa) cechuje duża różnorodność form. Współczesna artystyczna twórczość indonezyjska, po okresie kolonizacji holenderskiej, uzyskała nowe perspektywy rozwojowe (tworzą m.in. malarze i graficy: Affandi, B. Resubowo, G. Sidharta, Sudarso, J. Hakim, I. Dewa Gdé Sobrat). Wyspa Nias u wybrzeży Sumatry jest znana z reliktowej kultury brązu i jej oryginalnych wytworów.

Relief ze sceną z Ramajany z Prambanan, X w. (Jawa)

Bali, lalka teatru cieni Wayang