karboksylowe kwasy

karboksylowe kwasy,

związki organiczne, których cząsteczki zawierają grupę karboksylową (–COOH) połączoną z grupą alifatyczną, alicykliczną, aromatyczną lub heterocykliczną;

zależnie od liczby grup karboksylowych w cząsteczce rozróżnia się kwasy monokarboksylowe (np. kwas octowy) i polikarboksylowe (np. kwas ftalowy); alifatyczne kwasy karboksylowe o łańcuchach zawierających więcej niż 6 atomów węgla są zwane kwasami tłuszczowymi; kwasy karboksylowe mogą zawierać też inne grupy funkcyjne (np. aminokwasy, ketonokwasy); kwasy karboksylowe są cieczami lub ciałami stałymi; w porównaniu z kwasami mineralnymi są słabymi kwasami; reagują z wieloma substancjami, tworząc m.in. sole, estry, halogenki acylowe, amidy, bezwodniki kwasowe; występują często w przyrodzie w stanie wolnym lub w postaci związanej (składniki tłuszczów, wosków); hydroksy- i ketonokwasy są pośrednimi produktami metabolizmu; kwasy karboksylowe otrzymuje się przez wydzielanie ich z produktów pochodzenia naturalnego lub syntetycznie, np. w wyniku utleniania odpowiednich alkoholi, aldehydów, węglowodorów albo w wyniku karboksylowania, tj. wprowadzania grupy karboksylowej przez działanie ditlenku węgla głównie na związki magnezoorganiczne albo fenole; kwasy tłuszczowe otrzymuje się w wyniku hydrolizy tłuszczów, a niektóre krótkołańcuchowe kwasy karboksylowe (kwas octowy, kwas masłowy) — w wyniku fermentacji. Kwasy karboksylowe są stosowane najczęściej w postaci estrów, soli, halogenków acylowych, m.in. jako rozpuszczalniki, środki zapachowe, substancje powierzchniowo czynne oraz jako półprodukty syntez organicznych; alifatyczne, nienasycone kwasy karboksylowe są niezbędnymi składnikami pożywienia ludzi.