funkcjonalizm
 
Encyklopedia PWN
funkcjonalizm
[łac.],
arch. kierunek w architekturze, urbanistyce i sztuce użytkowej, którego głównym założeniem było wysunięcie na plan pierwszy funkcji i uzależnienie od niej zarówno elementów technicznych (materiał, konstrukcja), jak i estetycznych (forma).
Jako naturalna tendencja funkcjonalizm występuje w architekturze od czasów najdawniejszych. Podstawy współczesnego funkcjonalizmu ukształtowały się pod koniec XIX w. jako reakcja przeciw eklektyzmowi. Prekursorem funkcjnalizmu był amerykański architekt L. Sullivan, a w Europie m.in. O. Wagner i grupa architektów modernistycznych (m.in. J. Hoffman, A. Loos, H. Van de Velde, A. Perret, H. Poelzig i P. Behrens). Rozkwit funkcjonalizmu po I wojnie światowej, głównie w Niemczech (W. Gropius, L. Mies van der Rohe, działalność Bauhausu) i Francji (T. Garnier, Le Corbusier), pozostawał w związku z ówczesnymi koncepcjami społecznymi; tendencje funkcjonalistyczno-konstruktywistyczne znalazły wówczas odbicie w architekturze ZSRR, Holandii i Polski (grupa Praesens). Główną tezą funkcjonalizmu była idea „czystej architektury”, wolnej od subiektywizmu i tradycjonalizmu, której celem było zaspokajanie potrzeb ludzkich (m.in. dom jako „maszyna do mieszkania”); zacieranie różnicy między architekturą i techniką, kult maszyny, zastosowanie nowoczesnych materiałów i konstrukcji, swobodnie kształtowane elewacje i plany wnętrz, neutralne kolorystycznie, skąpo umeblowane (meble wbudowane); w urbanistyce — funkcjonalne rozmieszczenie zakładów pracy, osiedli mieszkaniowych (Garnier, Le Corbusier). Idea funkcjonalizmu w czystej postaci nie znalazła szerokiego odzwierciedlenia, po 1935 w połączeniu z innymi tendencjami architektonicznymi stała się podstawą kształtowania nowego międzynarodowego kierunku w architekturze nowoczesnej.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Berlin, zespół fabryk AEG (P. Behrens, 1909–12) fot. H. Kowalski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Berlin, osiedle Siemensstadt-Berlin (W. Gropius, 1929–30) fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Le Corbusier: Blok Marsylski fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Mies van der Rohe Ludwig, Pawilon niemiecki, wystawa światowa w Barceloniefot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Düsseldorf, biurowiec Mannesmanna (P. Behrens, 1911–12), Niemcy fot. M. Czerny/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia