Le Corbusier

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Le Corbusier

[lö korbüzjẹ],

właśc. Charles-Édouard Jeanneret , ur. 6 X 1887, La Chaux-de-Fonds, zm. 27 VIII 1965, Roquebrune-Cap-Martin,

francuski architekt, urbanista, teoretyk architektury, malarz i rzeźbiarz, pochodzenia szwajcarskiego.

Urodził się 6 X 1887 w La Chaux-de-Fonds. Studiowal u J. Hoffmana w Wiedniu (1908), A. Perreta w Paryżu (1908) i P. Behrensa w Berlinie (1910). W 1917 osiadł w Paryżu, gdzie wraz z kuzynem P. Jeanneretem założył (1922) pracownię architektoniczną; był współtwórcą i teoretykiem puryzmu, założycielem pisma „Esprit Nouveau” (1918), współtwórcą organizacji CIAM (1928) oraz ASCORAL (Assemblée de Constructeurs pour une Rénovation Architecturale), której celem była planowa i nowoczesna odbudowa po zniszczeniach II wojny światowej (1942); brał udział w pracach nad Kartą ateńską.

Projekty i realizacje

Ważniejsze dzieła: projekt domu prefabrykowanego o konstrukcji żelbetowej, płytowo-słupowej, tzw. Dom-ino (1914–15), projekty bloków willowych (Immubles-Villas) o dwupiętrowych mieszkaniach, wznoszonych wokół wspólnych podwórzy, i 3-milionowego miasta, tzw. Ville Contemporaine (oba 1922), pawilonu Esprit Nouveau na Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu (1925), projekty przebudowy centrum Paryża (Plan Voisin, 1925) i siedziby Ligi Narodów w Genewie 1927), willi Savoy w Paryżu (1929–31), domu w osiedlu Weissenhof w Stuttgarcie (1927), gmachu Centrosojuzu w Moskwie (1929–31), pawilonu studentów szwajcarskich w Cité Universitaire w Paryżu (1930–32), Maison Clarté w Genewie (1930–32), siedziby Armii Zbawienia w Paryżu (1932–33), bloku mieszkalnego — samodzielna jednostka urbanistyczna na ok. 1600 osób (tzw. Unitéd’ Habitation) w Marsylii (1946–52) oraz podobne, m.in. w Berlinie na wystawie Inter-Bau (1956–57), siedziba gmachu ONZ w Nowym Jorku (1948–52), kościoła pątniczego Notre-Dame du Haut w Ronchamp (1950–55), projekt m. Czandigarh w Indiach (1950, z zespołem), kościół i klasztor La Tourette w Éveux koło Lyonu (1958–61), dom H. Weber w Zurychu (tzw. Centrum Le Corbusiera 1963–67).

Nowy system proporcji

W swej twórczości Le Corbusier przekraczał doktrynalne przesłanki funkcjonalizmu i konstruktywizmu; opierajac się na postaci człowieka, opracował nowy system proporcji (modulor), wynikający z założeń nowoczesnej architektury, ale jednocześnie nawiązujący do teorii malarstwa renesansowego; jego projekty charakteryzowały się wolno stojącymi podporami, łączącymi przyziemie budowli z otoczeniem, otwartym planem, niezależnym od układu konstrukcyjnego, swobodną elewacją oraz płaskimi dachami z tarasami lub ogrodami; dążył do harmonii 3 niezbędnych dla siedziby człowieka elementów: światła, powietrza i zieleni; pod koniec lat 40. zaczął odchodzić od racjonalistycznego stylu, operującego gładkimi płaszczyznami, preferującego szkło i metal, na rzecz form antyracjonalnych, traktowanych rzeźbiarsko i agresywnych w wyrazie, czego najlepszym przykładem jest kaplica w Ronchamp. W zakresie urbanistyki postulował funkcjonalne rozmieszczenie rejonów przeznaczonych do pracy, mieszkania i wypoczynku, o zabudowie zróżnicowanej zależnie od funkcji i potrzeb; był pionierem w dziedzinie organizacji miejskiego ruchu kołowego i pieszego.

Swoje poglądy i koncepcje przedstawiał w pracach teoretycznych, m.in.: Après le cubisme (1918, wspólnie z A. Ozenfantem), Vers une architecture moderne (1923), Urbanisme (1925), Une maison — un palais (1928), La ville radieuse (1935), Quand les cathédrales étaient blanches (1937), La maison des hommes (1942), Le Modulor (1950).

Le Corbusier zmarł 27 VIII 1965 w Roquebrune-Cap-Martin.

Le Corbusier, Blok Marsylski

Le Corbusier, Plan voisin, część projektu (wizja centrum idealnego miasta), 1925

Le Corbusier, kaplica w Ronchamp (widok z tyłu), 1950–55,

Le Corbusier, kaplica w Ronchamp, 1950–55

Le Corbusier, wizja idealnego miasta, rysunek

Paryż, pawilon studentów szwajcarskich w Cité Universitaire (Le Corbusier, 1930–32)

Le Corbusier: Blok Marsylski

Le Corbusier, Pałac rządowy w Chandigarh, Pendżab, 1951