dyfuzjonizm
orientacja w naukach o kulturze (etnologii, antropologii kulturowej, folklorystyce, archeologii) przypisująca dyfuzji kulturowej szczególne znaczenie w procesie zmiany i rozwoju kultury.
[łac.],
dyfuzjonizm
Encyklopedia PWN
Mimo różnych nurtów w dyfuzjonizmie, jego wspólnymi cechami są: uznanie kontaktów międzykulturowych za główny czynnik decydujący o dynamice rozwoju kultury, traktowanie kultury jako zbioru elementów tworzących kompleksy o odmiennej dla poszczególnych obszarów (areałów, kręgów) kombinacji cech, koncentracja uwagi na zapożyczeniach, minimalizowanie roli ewolucji kulturowej oraz preferowanie interpretacji historycznej i geograficznej (zmienności kultury w czasie i przestrzeni). Podejście typowe dla dyfuzjonizmu reprezentowały: wczesna antropogeografia (F. Ratzel), kulturowo-historyczna szkoła uchodząca za klasyczną wersję dyfuzjonizmu (F. Graebner, A. Ankermann, W. Schmidt), szkoła heliolityczna będąca skrajnym dyfuzjonizmem (W.J. Perry, E.G. Smith) i wywodząca wszystkie cywilizacje ze starożytnego Egiptu, amerykańska teoria areałów kulturowych (F. Boas, C. Wissler, A.L. Kroeber) klasyfikująca kultury świata wg ich przynależności do obszarów o wspólnych cechach środowiskowo-kulturowych i fińska szkoła folklorystyczna (A. Aarne, S. Thompson) śledząca wędrówki ludowych motywów. Mimo ostrej krytyki dyfuzjonizmu, zwłaszcza przez przedstawicieli funkcjonalizmu, jego zweryfikowane propozycje są nadal obecne w wielu badaniach etnologicznych (metoda etnokartografii), folklorystycznych (podejście komparatystyczne) i archeologicznych (badanie etnogenezy i kontaktów międzykulturowych).
