Polska. Siły zbrojne. Walka o niepodległość.
państwo w środkowej Europie, nad Morzem Bałtyckim
Polska. Siły zbrojne. Walka o niepodległość
Encyklopedia PWN
Po utracie niepodległości (1795) utworzono we Włoszech 1797 Legiony polskie (maksymalnie 15 tys. żołnierzy); w Księstwie Warsz. powstała stosunkowo silna armia, która stopniowo osiągnęła ponad 100 tys. (1812); zastosowano w niej nowocz. w tym czasie organizację i taktykę armii francuskiej. W Królestwie Pol. zorganizowano wojsko na wzór ros., zachowując pol. mundury i regulaminy; jego liczebność wynosiła ok. 30 tys. żołnierzy (gwardia i wojsko liniowe). W okresie powstania listopadowego 1830–31 ogółem zmobilizowano 120–130 tys. ludzi, a maks. liczebność armii (IV–VII 1831) wyniosła 87 tys.; w szczytowym okresie powstania styczniowego 1863–64 walczyło ok. 30 tys. źle uzbrojonych powstańców przeciwko ok. 190 tys. żołnierzy rosyjskich. Po upadku powstania pierwszymi pol. formacjami wojsk. były utworzone 1914 przy armii austr. i walczące w I wojnie świat. Legiony Polskie, następnie 1917 Polska Siła Zbrojna oraz Polski Korpus Posiłkowy; pol. jednostki wojsk. istniały w Rosji (tzw. korpusy wschodnie), we Francji zorganizowano Armię Polską we Francji. W II RP natomiast powstało Wojsko Pol. (WP), które podczas wojny z sowiecką Rosją osiągnęło liczebność prawie 990 tys. żołnierzy (XI 1920).
Ilustracje
Odzyskanie niepodległości, oddziały sformowane w Krakowie. Wymarsz na odsiecz Lwowa w 1918fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Haller Józef ze sztabem polskim i francuskim przed frontem kompanii honorowej „błękitnej” Armii pod krakowskim ratuszem, wiosna 1919fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kawaleria gen. Żeligowskiego pod Śniatyniem — kawaleria IV Dywizji strzelców polskich („Żelazna”) 12 VI 1919. Dała ona początek późniejszemu 14. pułkowi ułanów jazłowieckichfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kawaleria Legionów J. Piłsudskiego zimą 1914 r. w Karpatach. fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kawaleria obrońców Lwowa w listopadzie 1918. Oddział w alei placu powystawowego przed wyruszeniem na zwiadfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Legiony Polskie na Wołyniu w lecie 1916 r. — siedzą za stołem od lewej: Leon Wyczółkowski, Józef Piłsudski, biskup Władysław Bandurski, austriacki komendant Legionów gen. Puchalski, płk Januszaitis. Za stołem m.in. płk Grzesicki, płk Zieliński, płk Minkiewicz. Przy bocznym stole siedzą m.in. ppłk Berbecki, ppłk Roja. Wśród stojących m.in. mjr Belina-Prażmowski i rtm. Grzmot-Skotnickifot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Odzyskanie niepodległości — przegląd oddziałów piechoty przed Zamkiem Królewskim, prawdopodobnie pod koniec 1918fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
