homeostaza

homeostaza

[gr. hómoios ‘równy’, ‘jednakowy’, stásis ‘stałość’, ‘stateczność’],

fizjol.:

1) według koncepcji C. Bernarda i W.B. Cannona utrzymywanie przez organizm zwierzęcy względnie stałych parametrów środowiska wewn., np. temperatury, stężenia osmotycznego osocza krwi, pH, stężenia niektórych substancji (np. glukozy, jonów wapnia, hormonów) we krwi; w szerszym ujęciu również gospodarka energ. (polegająca na zrównoważeniu ilości energii pobieranej w pokarmach i energii zużywanej przez organizm) i utrzymanie stałej masy ciała przez regulację zasobów tłuszczu w organizmie; homeostaza jest utrzymywana na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego — w ośrodkowym układzie nerwowym i niektórych narządach znajdują się receptory wrażliwe na niewielkie odchylenia od stałości środowiska wewn., np. zmiany temperatury wewn. czy stężenia pewnych substancji; ich pobudzenie uruchamia mechanizmy wyrównawcze (humoralna regulacja); np. przy przegrzaniu ustroju dochodzi do zwiększonej utraty ciepła, przy oziębieniu — do zachowania i zwiększenia produkcji ciepła.

2) biol. utrzymywanie na optymalnym poziomie relacji między osobnikiem i środowiskiem, np. przebywanie w najkorzystniejszych warunkach fiz., biol. i społ., dostosowanie rozproszenia grupy do zasobów pokarmowych, posiadanie odpowiedniego schronienia i terytorium, dążenie do odpowiedniego poziomu informacji (tzw. sensoristaza).