tamilska literatura
 
Encyklopedia PWN
tamilska literatura,
jedna z narodowych literatur indyjskich powstająca w języku tamilskim (na obszarze dzisiejszego stanu Tamilnadu),
najstarsza w grupie 4 gł. literatur drawidyjskich (tamilska, kannada, telugu, malajalam) i, oprócz sanskr., wśród wszystkich literatur subkontynentu indyjskiego. Mityczne początki literatury tamilskiej wiążą się z imieniem wieszcza Ahattijara (Agastji), autora nie zachowanej gramatyki tamilskiej (Ahattijam). Właściwy pocz. i najbujniejszy rozwój przypada na okres sangam (I w. p.n.e.–III w. n.e.), czyli okres akad. lit., tradycyjnie uważany za klas.; ustalono wówczas podstawowe zasady poetyki normatywnej, obowiązujące twórców poezji powstającej w ramach 2 konwencjonalnych jej podziałów; po pierwsze — dzielono poezję na 2 rodzaje: aham („wewnętrzną”, prywatną, gł. miłosną) i puram („zewnętrzną”, publiczną, gł. heroiczną); po drugie — z pierwszym podziałem był strukturalnie związany podział na podrodzaje poet.-geogr., zw. tinaj, podkreślające związek typu krajobrazu Tamilnadu z dominantami emocjonalnymi bohaterów i cechami formalnymi wiersza. W okresie sangam ogólnotamilską normą języka lit. stał się sen-tamil [‘piękny tamilski’]. Dzieła z tego okresu to m.in. Tolhappijam [‘dawna kompozycja’], podręcznik gramatyki i poetyki, najstarsze z zachowanych w całości dzieł literatury tamilskiej oraz 2 antologie poet. Pattuppattu [‘dziesięć (zbiorów) pieśni’] i Ettuttohaj [‘osiem zbiorów’] — zawierające 2381 wierszy aham i puram. Z następnego okresu (IV–V w.) pochodzi najbardziej znane na świecie dzieło lliteratury tamilskiej Tirukkural [‘święte dwuwiersze’] Tiruwalluwara, zbiór aforyzmów na temat doczesnego, zgodnego z ogólnoind. ideałem 3 celów, życia (triwarga); z tego okresu pochodzi również najstarszy zbiór epicki Silappadiharam [‘opowieść o bransoletach’] autorstwa Ilango (V w.) uważany za nar. epos Tamilów. W okresie bhakti (VII–IX w.) powstawała gł. literatura rel.: opiewające Śiwę i Wisznu, pełne uwielbienia hymny, których autorami byli poeci-mistycy śiwaiccy (najanmarowie) i wisznuiccy (alwarowie); utwory najanmarów (Sambandara, Appara, Sundarara, Manikkawasahara i in.), uznane przez wyznawców hinduizmu za rel. teksty kanoniczne, zostały zebrane w 2 obszerne korpusy ksiąg świętych śiwaizmu — Tirumuraj [‘święte dzieła’] i wisznuizmu — Nalajira tiwwijap pirabandam [‘cztery tysiące boskich utworów’]. Najdoskonalszym dziełem literatury tamilskiej jest Kambaramajana Kambana, dość swobodnie potraktowana wersja sanskr. eposu. Szczytowym osiągnięciem lietratury tamilskiej w czasach współcz. są utwory nar. barda Tamilów Bharatiego (1822–1921), autora cenionych w całych Indiach wierszy patriotycznych i rel. oraz poematu wizyjno-filoz. Kujilpattu [‘pieśń kukułki’]. Za najwybitniejszych twórców XX w. uważa się poetę Paradidasana (Bharatidasan), autora poematów narracyjnych o treści patriotycznej, oraz prozaika Wiruttasalama (znanego jako Pudumajppittan ‘opętany nowością’), autora pełnych inwencji i nowatorstwa opowiadań oraz przekł. prozy z języków ind. i europejskich.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia