Ćolowie

Ćolowie,

południowoindyjska dynastia panująca od czasów staroż. do końca XIII w. na terenach Tamilnadu;

pierwsze informacje o Ćolach pochodzą z edyktów ces. Aśoki i tamilskiej literatury sangam, które wspominają o legendarnym królu Ćolów — Karikali, władającym krajem na południowo-wschodnim wybrzeżu Dekanu; następne wiadomości pochodzą z VIII w., kiedy Ćolowie bez powodzenia walczą z Ćalukjami i Rasztrakutami; rozkwit potęgi Ćolów następuje w XI–XII w., po obaleniu dyn. Pallawów; ze swojej stol., Tańdźawuru, rozpoczęli, trwające do XIII w., wojny z Pandjami, Rasztrakutami, Ćalukjami, Ćerami, Hojsalami i Jadawami; po zajęciu w XI–XII w. terytoriów Ćalukjów panowali nad całym południem półwyspu po rz. Krysznę; państwo Ćolów było potęgą mor.: zdobyło (przejściowo) w XI w. Sri Lankę, Malediwy i ustaliło swoje wpływy w cieśn. Malakka; od XII w. Ćolowie zaczęli tracić znaczenie, panowali tylko nad terenem dzisiejszego Tamilnadu, stracili także wpływy zamor.; do ostatecznego wygaśnięcia dynastii Ćolów doprowadziło odrodzenie potęgi dyn. Pandjów; w czasie panowania dynastii Ćolów powstał na południu Indii samorząd wioskowy, stworzono system podatkowy, budowano kanały irygacyjne (delta rz. Kaweri); pozostawili liczne zabytki architektury i sztuki.