fotoperiodyzm
 
Encyklopedia PWN
fotoperiodyzm
[gr.],
biol. zjawisko zależności rozwoju roślin i zwierząt od długości okresów ciemności i światła (nocy i dnia) w cyklu dobowym;
okres indukcji świetlnej nosi nazwę fotoperiodu.
Fotoperiodyzm u roślin. Do przejścia ze stadium rozwoju wegetatywnego w stadium generatywne (wytwarzanie kwiatów) roślina potrzebuje określonej liczby godzin nocy w ciągu jednego lub kilku kolejnych cykli dobowych; rozróżnia się rośliny dnia krótkiego (długiej nocy), które kwitną gdy długość okresu ciemności lub sukcesywnych okresów ciemności przekroczy pewną kryt. dla gat. wartość (np. dla rzepienia noc nie może być krótsza niż 8,5 godz.), rośliny dnia długiego (krótkiej nocy), dla których noc nie może być dłuższa niż pewna kryt. jej wartość (np. u lulka czarnego nie może przekroczyć 13 godz.), rośliny o wymaganiach mieszanych (np. najpierw kilka cykli długiego dnia, a potem dnia krótkiego lub odwrotnie) oraz rośliny fotoperiodycznie obojętne. Rośliny klimatu umiarkowanego i zimnego (m.in. zboża, trawy, koniczyna, szpinak, rzodkiewka, hortensja) należą do roślin dnia długiego i kwitną w lecie, natomiast strefy międzyzwrotnikowej i podzwrotnikowej (tytoń, ryż, proso, kukurydza, szałwia, astry) — do roślin dnia krótkiego i kwitną u nas wczesną wiosną lub późnym latem i jesienią. Fotoperiodyzm ma również wpływ na tworzenie się bulw, rozłogów, opadanie liści, zapadanie drzew i krzewów w spoczynek zimowy i mrozoodporność roślin. Percepcja bodźca zachodzi w liściach, gdzie powstaje nie zidentyfikowana jeszcze substancja o charakterze hormonu (hipotetyczny hormon kwitnienia, florigen), który przemieszcza się z liści do merystemów, z których powstają pąki kwiatowe. W skład florigenu wchodzą prawdopodobnie gibereliny i hipotetyczne antezyny.
Fotoperiodyzm u zwierząt. W odniesieniu do zwierząt fotoperiodyzm odgrywa rolę zarówno w wyznaczaniu aktywności dobowej, jak i rocznej; reguluje działalność gruczołów rozrodczych i pośrednio sterowanych przez nie zjawisk fizjol. i behawioralnych (np. wędrówek, zalotów, szaty godowej, budowania gniazd).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Fotoperiodyzm u roślin, tytoń, Nicotiana tabacum, jest rośliną dnia krótkiego; przy długim dniu rozwija się tylko wegetatywniewyk. A. Dukata/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia