dadaizm
 
Encyklopedia PWN
dadaizm
[fr. dadaïsme],
awangardowy ruch artystyczno-literacki rozwijający się od 1916 do ok. 1923, głównie w Szwajcarii, Niemczech, Francji.
Animatorem i czołowym teoretykiem ruchu był T. Tzara; dadaizm wyrósł na podłożu buntu przeciw wojnie i współczesnej cywilizacji mieszczańskiej jako programowa negacja europejskiego dziedzictwa kulturalnego, uznawanych wartości społecznych, moralnych i artystycznych; stworzył własną koncepcję sztuki, mającej wyrazić bezsens i chaos rzeczywistości przez swoisty prymitywizm i infantylizm (dziecięce fr. dada ‘zabawka’); istotą twórczości artystycznej dadaizmu była nieograniczona swoboda, demonstrowanie indywidualnej fantazji ujawniającej się w improwizowanej zabawie pełnej absurdalnego dowcipu. Dadaistyczny utwór literacki, często bezznaczeniowy, był zespołem mechanicznie łączonych słów, formuł, cytatów, nawet dźwięków i liter; w sztukach plastycznych charakterystyczne były kompozycje z przypadkowo dobranych przedmiotów użytkowych, części mechanizmów itp. (ready mades), często stosowano technikę fotomontażukolażu. Główni przedstawiciele: G. Ribemont-Dessaignes, A. Breton, L. Aragon, P. Éluard, H. Arp, F. Picabia, M. Ernst, M. Duchamp, K. Schwitters, H. Ball, R. Huelsenbeck. W Polsce dadaizm znalazł wyraz w prymitywistycznych tendencjach futuryzmu (T. Czyżewski, S. Młodożeniec). Dadaizm zapoczątkował surrealizm.
Bibliografia
H. RICHTER Dadaizm, Warszawa 1983.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Arp (Jean) Hans, Konfiguracja, 1928 — Kunstmuseum, Bazyleafot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Duchamp Marcel, L.H.O.O.Q. (Mona Lisa z wąsami), 1919 — Musée national d'Art Moderne, Paryżfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Arp (Jean) Hans, Kolorowe drzewo, 1917 — kolekcja prywatna fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia