Arp Hans Peter Wilhelm
 
Encyklopedia PWN
Arp Hans Peter Wilhelm, ur. 16 IX 1886, Strasburg, zm. 7 VI 1966, Bazylea,
francuski rzeźbiarz, malarz, grafik i poeta.
Kalendarium
Urodził się 16 IX 1886 w Strasburgu, w rodzinie niemieckiego fabrykanta papierosów, matka była Alzatką. Studiował w Kunstgewerbeschule w Strasburgu (1900–01), następnie w szkole sztuk pięknych w Weimarze (1904–07) i Académie Julien w Paryżu (1908–09).
Okres dadaistyczny
Od 1909 Arp przebywał w Szwajcarii, gdzie zetknął się z P. Klee. W 1912 uczestniczył w drugiej wystawie grupy Der Blaue Reiter w Monachium, 1913 — w Pierwszym Salonie Jesiennym w galerii „Sturmu”. Zbliżył się do kręgu W. Kandinskiego. Wybuch wojny zastał go w Paryżu, gdzie 1915 udekorował wnętrza instytutu teozoficznego. W 1916–18, wraz z H. Ballem i T. Tzarą, współtworzył w Zurychu ruch dadaistyczny. Wspólnie z artystami skupionymi w Cabaret Voltaire na przekór i w proteście przeciw trwającej wojnie oddawał się śpiewom, malowaniu, poezji i poszukiwaniu sztuki elementarnej. Wykonywał w tym czasie drewniane reliefy z wyciętych kawałków drewna o jednakowej grubości, które miały w niczym nie przypominać rzeźb. Późniejsze reliefy tworzył z nieobrabianych, przypadkowych kawałków drewna. Także z tego okresu pochodzą abstrakcyjne kolaże i polichromowane reliefy o amorficznych formach (Las 1916). W 1919–20 wraz z J. Baargeldem i M. Ernstem propagował dadaizm w Kolonii, czemu służyło pismo „Schammade”.
Okres surrealistyczny
Po przeniesieniu się do Francji (1925) związał się z surrealizmem (wziął udział w pierwszej wystawie surrealistów). Współpracował z pismami „De Stijl” oraz „Mecano”. Razem z El Lissitzkim wydał szkic o nowej sztuce Les ismes de l’art (1925). W 1926 Arp otrzymał propozycję wykonania malowideł w restauracji Aubette w rodzinnym Strasburgu. Do współpracy zaprosił T. van Doesburga i żonę, Sophie Tauber-Arp. Razem, ale też niezależnie — każdy tworzył w przydzielonej mu części lokalu, wykonali dadaistyczną dekorację wnętrza w myśl zasad neoplastycyzmu posuniętego do elementaryzmu. Był członkiem grup Cercle et Carré (1930) i Abstraction-Création (1931–34). Od ok. 1930 tworzył kompozycje z dartych i zwijanych papierów, a od 1931 głównie rzeźby, w których dominowały bezprzedmiotowe formy organiczne lub przypominające gładko toczone kamienie (Tors 1931, Kamień uformowany ludzką ręką 1938); w rzeźbach tych dążył do uchwycenia abstrakcyjnej praformy, tkwiącej w naturze.
Rzeźba i poezja
Lata 1940–45, a więc czas kolejnej wojny światowej, Arp spędził ponownie w Szwajcarii, unikając ewentualnych szykan ze strony okupantów niemieckich, którzy uznali twórczość Arpa za sztukę zdegenerowaną (entartete Kunst). Po śmierci żony (1943) przerwał rzeźbienie i poświęcił się poezji, którą uprawiał już od lat 20.; poezja Arpa (w języku niemieckim i francuskim), usytuowana w nurcie dadaizmu i surrealizmu, jest nacechowana subtelnym humorem. W 1948 opublikował w Nowym Jorku zbiór wierszy i esejów z lat 1912–47 — On my Way. W latach 50. powrócił do rzeźby monumentalnej (relief w Harvard Graduate Center, 1950; rzeźba dla siedziby UNESCO w Paryżu, 1957). W 1959 osiadł w Locarno (Szwajcaria) i ożenił się z Marguerite Hagenbach. Wydał wspomnienia (w języku francuskim) z lat 1920–65. Zmarł 7 VI 1966 w Bazylei.
W 2004 powstało Muzeum H. Arpa — Dworzec Rolandseck koło Bonn, które mieści kolekcję dzieł Arpa i jego żony, Sophie. Muzeum Sztuki w Łodzi posiada ofiarowane 1931 przez Arpa do Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej prace: relief i rysunki.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Arp (Jean) Hans, Konfiguracja, 1928 — Kunstmuseum, Bazyleafot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Arp Hans, Refleksja, 1960 — Muzeum Sztuki Nowoczesnej Luizjana, Humlebækfot. J. Gruszczyńska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Arp (Jean) Hans, Kolorowe drzewo, 1917 — kolekcja prywatna fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia