Egipt. Literatura

Egipt. Literatura.

Do XIX w. literatura egipska stanowiła integralną część klas. literatury arab.; współcz. literatura zaczęła kształtować się w 2. poł. XIX w. w ścisłym powiązaniu z arab. odrodzeniem nar. (nahda) i stała się wyrazicielką nar. dążeń Egipcjan. Najważniejszym i praktycznie jedynym gatunkiem lit. była w tym czasie poezja, ale już w latach 80. pojawiły się, stymulowane wpływami zachodnimi, nowe gatunki — proza (opowiadanie, później powieść) i dramat, który stał się jednym z gł. nośników treści oświec.; wielkie znaczenie miał także rozwój prasy. Twórcami powieści egipskiej, początkowo nurtu hist., byli Dż. Zajdan i F. Antun; w latach 20. XX w. pojawiły się powieści obyczajowe (M.H. Hajkal, M. Tajmur). Jednocześnie rozwijała się poezja, gł. w formie tradycyjnej — tendencje nowatorskie zarówno w formie, jak i treści pojawiły się wraz ze zmianami w tematyce powieści (M.S. Al-Barudi, H. Ibrahim); powstały ważne dla rozwoju całej literatury arabskiej ugrupowania poet. Dywan i Apollo, które stworzyły nurt romant. w poezji egipskiej (Al-Akkad, Szukri). Umocnił się nurt realist. w prozie (Al-Hakim, M. Tajmur), ukazywało się wiele przekładów z literatur europejskich. W dramaturgii oprócz treści hist. pojawiła się tematyka współcz.; w latach 30. nurt romant. objął również prozę (Al-Hakim).

W okresie powojennym zaznaczyły się nowe tendencje w poezji — twórcy zaczęli odchodzić od klas. kasydy ku wierszowi wolnemu (S. Abd as-Sabur, A.M. Hidżazi, Asz-Szarkawi). W prozie, po 1952, rozwinęły się 2 nurty: społ.-obyczajowy, którego najwybitniejszymi przedstawicielami są N. Mahfuz (laureat Nagrody Nobla 1988) i J. Idris, oraz egzystencjalistyczny (J. asz-Szaruni, M. Tajmur). Zarówno w prozie, jak i w dramacie dostrzec można coraz większe wpływy twórczości lud. i klas., przekształcanej w coraz doskonalszy sposób — stała się ona metaforą współczesności. Lata 60. to początek eksperymentów formalnych, które zaowocowały szczególnie w twórczości Dż. al-Ghitaniego oraz J.T. Abd Allaha. W latach 70. i 80. pojawił się nurt rozliczeniowy, którego przedstawicielami są m.in. J. al-Ka’id i S.A. Ibrahim; włączyli się do niego także autorzy starszego pokolenia, m.in. Mahfuz.

Marek M. Dziekan