folwark
w dawnej Polsce duże gospodarstwo rolne lub rolno-hodowlane, produkujące głównie na zbyt.
[niem.],
folwark
Encyklopedia PWN
o wiele wolniej folwarki rozwijały się we wschodniej Małopolsce, południowej Wielkopolsce, na Ukrainie, Białorusi i Litwie, prawie wcale nie było ich na Pokarpaciu. Rozkwit folwarków opierających swą gospodarkę przede wszystkim na pracy chłopów pańszczyźnianych (stąd przyjęty w historiografii termin: gospodarka folwarczno-pańszczyźniana), w mniejszym stopniu na pracownikach najemnych, nastąpił w XVI–1. połowie XVII w.; podstawową działalnością folwarków była produkcja zbóż, w mniejszym stopniu hodowla (powszechna w folwarkach na Ukrainie); od XVI w. w produkcji folwarków dominujące znaczenie uzyskała darmowa pańszczyzna, która zaspokajała większość potrzeb folwarków wielkiej własności ziemskiej i bogatszej szlachty; folwarki drobnoszlacheckie musiały na ogół w dużym zakresie korzystać z kosztownego najmu; na niektórych terenach rozwinął się odrębny typ folwarku posługującego się głównie lub wyłącznie pracą najemną (np. w Prusach Królewskich). Od połowy XVII w. postępował kryzys gospodarki folwarcznej; w XVIII w. rozpoczęto reformy (czynszowanie chłopów, parcelacje ziemi folwarcznej), jednak zasadnicza zmiana w sytuacji folwarków nastąpiła w XIX w., po uwolnieniu chłopów od poddaństwa, pańszczyzny i po ich uwłaszczeniu. W II RP areał folwarków zmniejszyła reforma rolna, zlikwidowano je po II wojnie światowej.
