- w polskim górnictwie solnym i kruszcowym XIII–XVIII w. urzędnik zarządzający rejonem górniczym w imieniu posiadacza zwierzchnich praw do górnictwa (regalia);
- warzelnie i kopalnie soli w Bochni i Wieliczce;
- warzelnie i kopalnie soli na obszarach solonośnych Podkarpacia Wschodniego, od Tyrawy Solnej koło Sanoka przez Lacko, Starą Sól, Drohobycz, Stebnik, Kałusz, Dolinę do Kosowa koło Kołomyi;
- w. gminna w woj. podkarpackim, w pow. przemyskim, na Pogórzu Rzeszowskim;
- działacz społeczno-polityczny na Warmii;
- m. powiatowe w województwie mazowieckim, na Równinie Raciąskiej.
- u Kazachów związek plemienny;
-
Żwaniec, Żwaneć, Zhvanets',w. na Ukrainie, w obwodzie chmielnickim, na południe od Kamieńca Podolskiego, przy ujściu Żwańczyka do Dniestru, naprzeciw Chocimia.
- miasto w województwie łódzkim, w powiecie kutnowskim, na Równinie Kutnowskiej, nad Słudwią.
- działacz gospodarczy i polityczny, ziemianin;
- , brat Teodoradziałacz niepodległościowy, pamiętnikarz;
-
Żydaczów, Żydacziw, Zhydachiv,m. na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, nad Stryjem (dopływ Dniestru). Wzmiankowany 1164; prawa miejskie w poł. XIV(?) w.; starostwo grodowe, miasto król.; 1772–1918 w zaborze austr., siedziba powiatu; w okresie międzywojennym w granicach Polski; od 1939 ponownie miasto; 15–16 IX 1939 antypol. wystąpienia bojówek ukr. zlikwidowane przez oddziały WP i policji; IX 1939–1941 pod okupacją sowiecką (wywózki mieszkańców w głąb ZSRR); 1941–44 pod okupacją niem., ośrodek konspiracji AK i NSZ; 1945–91 w Ukr. SRR.
- w. w woj. zachodniopomor., w pow. koszalińskim (gmina Polanów), na zachodnim skraju Pojezierza Bytowskiego;
-
Żydowska Organizacja Bojowa (ŻOB), jidysz Jidisze Komf Organizacje,konspiracyjna organizacja wojsk., powołana XII 1942 w getcie warsz. przez Komisję Koordynacyjną Żydowskiego Kom. Nar. (zał. XI 1942 m.in. przez Poalej Syjon Lewicę, Poalej Syjon Prawicę, He-Chaluc oraz organizacje afiliowane przez PPR) i Bundu;
-
Żydowska Partia Ludowa w Polsce, Jidisze Fołkspartaj (JFP),partia polit. zał. 1917 w Warszawie jako organizacja obozu żydowskiego;
-
Żydowski Instytut Historyczny — Instytut Naukowo-Badawczy, do 1994 Żydowski Instytut Historyczny (ŻIH),instytucja nauk., archiwum, muzeum oraz biblioteka podległe Minsterstwu Kultury oraz współpracujące ze Stow. ŻIH (właściciel siedziby i zbiorów Instytutu).
-
Żydowski Instytut Naukowy, jidysz Jidyszer Wisenszaftlicher Institut (JIWO),świecki żydowski inst. nauk., z siedzibą w Wilnie, utworzony 1925 (miał oddziały w Warszawie, Berlinie i Nowym Jorku);
- (ŻKN), porozumienie organizacji polit., utworzone X 1942 w getcie warsz. przez lewicę syjonistyczną i PPR
-
Żydowski Obwód Autonomiczny, ros. Jewriẹjskaja awtonọmnaja ọbłast´,obwód autonomiczny w Rosji, na Dalekim Wschodzie, nad dolnym Amurem;
-
Żydowski Związek Wojskowy (ŻZW),organizacja konspiracyjna, utworzona XII 1939 w Warszawie przez czł. organizacji młodzieżowej Betar oraz syjonistów-rewizjonistów;
